‘Tegen de stroom in naderden de aanhangers van Krishna in langzame, deinende ganzepas: vijf zingende jongens met kaalgeschoren schedels, behoudens een pluim op het achterhoofd, in oranje priestergewaden, voor de Nederlandse novemberdag aangevuld met hardblauwe wollen truien, baggerlaarzen en ijsmutsen. Hare, Hare Krishna, Hare Rama, Hare.’ Harry Mulisch in zijn boek ‘Het seksuele bolwerk’ uit 1973.

In de nadagen van de vrijgevochten jaren ’60 schieten de Oosterse spirituele bewegingen als paddenstoelen uit de grond. Boeddhisme, Bhagwan en het in 1966 opgerichte Hare Krishna. De eerste Hare Krishna’s vestigen zich hier begin jaren ’70 in de Bethaniënstraat 39. Daar richten zij de eerste Nederlandse Hare Krishna-tempel op. Op zondag houden ze openbare bijeenkomsten in de Kosmos, het cultureel centrum aan de Prins Hendrikkade 142, later ook wel bekend als Fantasio. Ook verblijven de Hare Krishna’s veel in het Vondelpark. Maar het meest zijn ze te vinden in de binnenstad. Dansend en zingend tussen het verbaasde winkelende publiek.

George Harrison

Eigenlijk is het puur toeval dat de Hare Krishna’s hier neerstrijken. In eerste instantie willen ze vanuit Canada naar Engeland toe, maar daar worden ze bij de douane geweigerd. Dan maar Amsterdam. Dankzij ex-Beatle George Harrison heeft de jonge spirituele beweging dan al flink wat bekendheid gekregen. Hij heeft in 1970 een wereldwijde megahit met ‘My sweet lord’ waarin het Hare Krishna Mantra ‘Hare Krishna Hare Krishna Krishna Krishna Hare Hare Hare Rama Hare Rama Rama Rama Hare Hare’ prominent voorkomt.

Het koor van Hare Krishna’s dat op Harrisons album meezingt, gaat begin jaren ’70 op tournee en treedt ook hier op in het Concertgebouw. Op de aanplakbiljetten staat met grote letters ‘George Harrison’, terwijl het koor zonder hem optreedt. Het publiek verwacht George Harrison en niet alleen een groepje Hare Krishna’s op het podium. Er dreigen daardoor rellen uit te breken. Gelukkig weet de aanwezige dichter Simon Vinkenoog de boel te sussen. Geen beste eerste kennismaking.

Spartaanse levensstijl

Hare Krishna-mannen scheren hun hoofden kaal als teken dat ze los zijn van de materiële wereld. Ze laten een klein stukje haar over om te laten zien dat ze toegewijd zijn aan God. Op hun voorhoofd brengen ze elke ochtend met heilige klei uit India een heilig teken aan, de tilak. Het is een teken dat het lichaam een tempel is. De Hare Krishna’s onthouden zich van alcohol, tabak, drugs, vlees en zelfs koffie en thee. Seks vindt alleen plaats om voort te planten. Veel ongetrouwde Hare Krishna’s leven celibatair.

In de Bethaniënstraat slapen de Hare Krishna’s in slaapzakken op een kale vloer, mannen en vrouwen apart. Om 4 uur ’s ochtends begint de dag. Ze douchen koud. Minstens 2 uur per dag moet het Hare Krishna Mantra opgezegd worden. Elke Hare Krishna krijgt een nieuwe naam in het Sanskriet en geeft al zijn privébezit op. De Hare Krishna’s lezen in de Bhagavad Gita, de bijbel van de Hare Krishna’s. Deze bestaat uit ruim 2000 jaar oude Indiase filosofie en wordt beschouwd als het woord van God, van Krishna.

Goeroe

Srila Prabhupada is de grondlegger van de Hare Krishna beweging, officieel ISKCON genaamd, wat staat voor International Society for Krishna Consciousness. Hij wordt in 1896 geboren onder de naam Abhay Charan De in Calcutta, India. Hij studeert economie en filosofie en trouwt op zijn 22e met de 11-jarige Radharani Devi. Zij bevalt op haar 14e van hun zoon. In 1966 richt Prabhupada de Hare Krishna beweging op. Hij gaat op reis om zijn boodschap te verkondigen en komt daarbij in 1972 ook in Amsterdam terecht.

Prabhupada bezoekt de tempel in de Bethaniënstraat, zit bijeenkomsten voor en wandelt elke ochtend met een groepje volgelingen door het Vondelpark. Daar passeert hij hippies in slaapzakken, waaronder een hevig vrijend stel. Prabhupada’s reactie: ‘Just see! In the material world, it does not matter whether one is rich or poor, there will always be some facility for sex life.’

’s Avonds geeft Prabhupada lezingen in Hotel Krasnapolsky, die worden bezocht door een bonte verzameling hippies en dronken relschoppers. Bij een akkefietje wordt één van deze relschoppers hardhandig door de Hare Krishna’s tot de orde geroepen. De kale monniken zijn duidelijk niet van de softe soort. Onder de indruk komt de jongen de volgende dag zijn excuses aanbieden. En wordt volgeling.

Van Dis in de tempel

Na de Bethaniënstraat, wordt in 1973 een nieuwe tempel gevonden aan de Herengracht 96. Hier leven de Hare Krishna’s volgens hun sobere leefregels. Overdag lopen ze in optocht door de Leidsestraat hun mantra op te zeggen, zichzelf begeleidend met tamboerijn, bekkens en belletjes. Het is in deze jaren een typisch Amsterdams verschijnsel.

Schrijver Adriaan van Dis bezoekt in 1975 in zijn hoedanigheid als journalist van het NRC de tempel van de Hare Krishna’s aan de Herengracht. Hij woont een tempeldans bij, krijgt een vegetarisch menu voorgezet, en vraagt aan de Krishna’s hoe zij nou precies denken over seks. Daarop wordt geantwoord: ‘Seks is als kauwgom. Na lang kauwen verliest het zijn smaak.’

Van Dis verbaast zich ook over de grote aantallen zwervers en junks die het pand betreden. Zij komen voor het gratis voedsel dat de Krishna’s elke zondag bereiden en uitdelen. Veel nieuwe aanwas levert dit niet op: het aantal Amsterdamse Hare Krishna’s schommelt jarenlang rond de 75.

Verval

In 1977 sterft Srila Prabhupada op 81-jarige leeftijd. Hij laat zijn volgelingen in shock achter.  Voordat hij sterft wijst de goeroe een elftal opvolgers aan. Dat dit geen goed idee is, blijkt al snel. Meerdere opvolgers blijken niet geschikt voor hun nieuwe machtspositie en bezwijken alsnog voor aardse zaken als drank, geld en vrouwen. Ook de Amsterdamse tempel aan de Herengracht raakt in verval. In 1979 worden 2 ex-Hare Krishna’s gearresteerd voor drugssmokkel, aanleiding voor de Amsterdamse politie om een groot onderzoek naar de Amsterdamse Hare Krishna’s te starten. In 1980 verhuist de tempel naar de Keizersgracht 94.

Miljonair en tv-persoonlijkheid Henk Keilman, tegenwoordig onder meer bekend van het programma Dragon’s Den, neemt van 1981 tot 1984 de leiding over. Maar de neergang is niet te stoppen. De Europese baas van de Hare Krishna’s gaat er in 1986 vandoor met één van zijn volgelingen, terug naar zijn geboorteland Amerika. In 1987 wordt 1 van de 11 opvolgers van Prabhupada beschuldigd van moord. Eind jaren ’90 volgt een groot schandaal wegens kindermisbruik. Het aantal Amsterdamse Hare Krishna’s is dan geslonken tot 30. Van de Keizersgracht verhuizen ze naar de Ruysdaelkade 225. De tempelheiligdommen zijn dan allang weggehaald en verplaatst naar een kasteel in België.

Anno 2022 bevindt de tempel van de Hare Krishna’s zich in een bescheiden onderkomen aan de Lizzy Ansinghstraat 80-1hs. Beheerd door een handjevol Hare Krishna’s. Nog steeds kan hier elke zondag een vegetarische maaltijd worden genuttigd. Ook organiseren ze één keer per jaar op de Dam een groot festival waar ruim duizend gratis vegetarische maaltijden worden uitgedeeld. En ja, heel af en toe gaan ze ook nog zingend en dansend de straat op. Precies zoals in de jaren ’70.

Dit artikel is eerder verschenen op de website van de gemeente Amsterdam. Met dank aan ISKCON Amsterdam en Radhadesh.com.

Publicatiedatum: 07/04/2022