Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Fort aan de Liede: historie van ondergeschikt fort is bedekt met aarde

Met de droogmaking van de Haarlemmermeer halverwege de negentiende eeuw werd Amsterdam een stuk makkelijker bereikbaar voor een vijandelijk invasieleger. Om een aanval op de hoofdstad via de drooggelegde polder te kunnen afslaan, werd een viertal torenforten langs de Ringvaart aangelegd, waaronder Fort aan de Liede in het Westfront van de Stelling.

Het bakstenen torenfort, gebouwd in 1846, heeft niet lang gestaan. Nadat het fort in 1885 onderdeel was geworden van de Stelling, werd een deel van de toren ontmanteld zodat het op afstand niet meer zichtbaar was. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zijn enkele kazematten voor geschut op het fortterrein gebouwd, waarvan een exemplaar nog zichtbaar is. Halverwege de jaren zestig werd het fortterrein gekocht door Rijkswaterstaat die het terrein nog steeds als materialenopslag gebruikt.

Fort aan de Liede. Foto: Stelling van Amsterdam / Kenneth Stamp

Bakstenen torenforten

Met de droogmaking van de Haarlemmermeer kon de bouw van nieuwe vestingwerken niet langer op zich laten wachten. Naast Fort aan de Liede werden tussen 1842 en 1846 nog drie andere forten gebouwd: Fort bij Heemstede (toren niet gebouwd), Fort bij Schiphol en het Fort aan de Nieuwe Meer. Maar door de snelle verbetering van het getrokken geschut zouden de torenforten gemakkelijk in puin geschoten kunnen worden. Met de introductie van de brisantgranaat rond 1885 werden de torenforten in feite nutteloos. In combinatie met funderingsproblemen zouden de volledig achterhaalde torenforten langs het Haarlemmermeer uiteindelijk ten prooi vallen aan de slopershamer. Het Fort Uitermeer en de Westbatterij bij Muiden geven ons vandaag de dag nog een indruk van hoe de torenforten er ongeveer hebben uitgezien.

Fort bij Schiphol, bron: Rijksdienst Cultureel Erfgoed

Fort van ondergeschikte betekenis

Fort aan de Liede onderging vanaf 1885 een aantal aanpassingen die het in staat moest stellen zijn verdedigende taak uit te voeren. Deze verdedigende taken waren de verdediging van de ringvaart en daarnaast de verdediging van de verbindingsweg aan de overkant van het fort die het noordelijke deel van de Haarlemmermeerpolder doorkruist. Deze weg verbond Fort aan de Liede met Fort bij Schiphol.

Dit is nu de huidige Spaarnwouderweg-Schipholweg. Deze weg zou oorspronkelijk ook de functie van inundatiekade krijgen, zodat men het meest noordelijke deel van de Haarlemmerpolder onder water kon zetten. Hier werd echter vanaf gezien. Gelet op de nabijheid van Fort aan de Liebrug en Fort bij Vijfhuizen vonden de militaire bevelhebbers het rond 1900 niet meer noodzakelijk om een groot nieuw fort te bouwen. Men koos er voor het oude torenfort te slopen en een verdedigingswal rondom het fort aan te leggen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwamen er een aantal betonnen kazematten op het fortterrein bij en werd de toren op het onderste gedeelte na afgebroken.

Fort aan de Liede, met informatiebord Stelling van Amsterdam. Foto: Stelling van Amsterdam (Kenneth Stamp)

Weinig zichtbaar van historie

Het huidige fortterrein laat weinig zien van het militaire verleden. De meeste restanten gaan onder een dikke laag aarde schuil. In het noordelijk deel van de verdedigingswal staat de betonnen kazemat uit 1914 nog overeind. Van het ooit imposante torenfort rest niet veel meer dan een fragment van een ronde bakstenen muur dat boven de grond uitsteekt.

In 1967 werd Rijkswaterstaat eigenaar van het gehele fortterrein. Om het geschikt te maken voor materialenopslag werd het grondig vergraven en van gronddepots voorzien. Het middenterrein wordt gebruikt voor de opslag van wegsignalering. Het fort is niet toegankelijk voor het publiek.

Geschreven door Jephta Dullaart (Redactie Oneindig Noord-Holland)

Meer informatie over Fort aan de Liede kunt u vinden op de volgende websites:

Publicatiedatum: 18/12/2012

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.