Navigeren door de eeuwen heen
In de loodsenzaal van het IJmuider Zee- en Havenmuseum is een nieuwe expositie te zien met het thema ‘Navigeren door de eeuwen’.
>
1 min
1 min
1 min
De reis van Bossu 450 jaar later onderzocht
Een maand voordat de Slag op de Zuiderzee 450 jaar geleden is doet de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) onderzoek naar mogelijke restanten van deze gebeurtenis. Dit vindt plaats op het Amsterdamse IJ, het Enkhuizer Zand en Wijdenes.
> 2 min
Tall ships Parade bij Het Scheepvaartmuseum
Deze maand meren vijf zogenoemde tall ships af bij Het Scheepvaartmuseum. Deze internationale gastschepen zijn uniek vanwege hun omvang en geschiedenis. Ze zijn tijdelijk te bezichtigen voor het museumpubliek. Een uitje voor geschiedenisfanaten en scheepsliefhebbers om snel in de agenda te zetten, want deze schepen zijn zelden in Amsterdam!
> 3 min
Maritiem festival
In het weekend van 12 augustus gaan de trossen los in het Zuiderzeemuseum. Vaar mee op een van de historische schepen van Stichting Botterbehoud of luister aan wal naar stoere muzikale zeemansverhalen. Liefhebbers van shanty’s en zeeliederen komen volop aan hun trekken en natuurlijk nodigt de geur van versgerookte vis uit tot proeven.
> 1 min
‘Sail 1697’ – een zeilspektakel voor Peter de Grote
De kop van Noord-Holland kijkt er al reikhalzend naar uit: het grootscheepse zeilfeest Sail Den Helder. En ook 43 van de grootste zeilschepen ter wereld staan al in de startblokken. Tijdens de Marinedagen (29 juni-2 juli 2023) worden meer dan 350.000 bezoekers verwacht, die zich kunnen vergapen aan een race tussen ‘tall ships’, varend erfgoed, marinedemonstraties en een optocht door de binnenstad. Ook in de 17e eeuw werden er spectaculaire evenementen met zeilschepen in de Noord-Hollandse havens gehouden. Bijvoorbeeld toen Peter de Grote in 1697 incognito naar de provincie kwam, om het vak van scheepstimmerman te leren.
>Weesjongens als kind van de rekening
Vanaf eind zeventiende eeuw monsterden weesjongens uit het Haarlemse Burgerweeshuis aan bij de VOC, waar ze als matroos of timmerman op de schepen aan de slag gingen. Van de 161 jongens die tussen 1691 en 1805 vertrokken, zijn er 75 overleden tijdens de lange reis. Van 30 weesjongens zijn behalve de vertrekdatum en het schip geen gegevens bekend. Slechts 39 van de jongeren die naar Indië waren vertrokken keerden naar Haarlem terug. Dick van Gijlswijk dook in de archieven om het lot van deze Indiëgangers vast te leggen.
>Zomertijd: wat maakt dat ene uurtje nou uit?
Daar gaan we weer! De klok wordt wederom verzet. Gedoe of toch wel fijn? In de zeventiende eeuw wist men nooit hoe laat het precies was. Dat was een groot probleem met zoveel schepen die naar de Oost voeren. Tijd en plaats zijn namelijk twee begrippen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het oplossen van dit probleem werd een race tegen de klok.
>Artefacten van scheepswrakken Javazee naar Nederland overgebracht
Vier voorwerpen, zogenoemde ‘artefacten’, afkomstig van wraklocaties van Nederlandse schepen in de Javazee, zijn naar Nederland overgebracht. Het gaat om een granaathuls en afsluiter van Hr.Ms. Kortenaer en een granaathuls en wijnfles van Hr.Ms. Java.
> 1 min
Het Scheepvaartmuseum belicht de Amsterdamse haven
In januari 2022 werd in IJmuiden de nieuwe Zeesluis geopend, de grootste ter wereld. Voor het Amsterdamse Scheepvaartmuseum was dat aanleiding een bescheiden fototentoonstelling in te richten over de aanleg van het Noordzeekanaal. Uitgebreidere aandacht is er voor de Amsterdamse haven.
> 6 min
Gekaapte brieven uit de 17de en 18de eeuw
Wat geeft een beter beeld van de zeventiende en achttiende eeuw dan persoonlijke brieven? De verhalen van gewone Hollanders die de geschiedenisboeken niet hebben gehaald. Hun brieven werden door de Engelsen in beslag genomen op gekaapte Nederlandse schepen. Ze hebben hun bestemming nooit bereikt, maar worden nog steeds bewaard in het archief van de High Court of Admiralty in Londen. In het boek ‘Zeepost’ krijgen sommigen van hun een stem.
>Nederlandse scheepswrakken in de wereld geïnventariseerd
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed deed op verzoek van de Tweede Kamer onderzoek naar gezonken en vermiste schepen van Nederlands eigendom in de wereld. De gegevens van in totaal 1626 schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), West-Indische Compagnie (WIC), de Admiraliteiten en de Koninklijke Marine en ook WW1 en WW2 schepen zijn bij elkaar gebracht en gepubliceerd in het rapport ‘Wrakkentelling. Een kwantitatief onderzoek naar Nederlandse scheepswrakken in de wereld’.
> 2 min
Scheepvaartmuseum toont zeldzame wandtapijten
In het ‘geweld’ van de grote overzichtstentoonstelling over het werk van Willem van de Velde de Oude & Zoon, zou je het bijna vergeten, maar het is tevens de eerste keer dat twee zeldzame wandtapijten van Van de Velde senior, de beroemdste zeeschilder uit de zeventiende eeuw, in Het Scheepvaartmuseum zijn te zien.
> 3 min
Zeeschilder Willem van de Velde tekent op de spijker nauwkeurig
Tegenwoordig hebben we CNN dat live verslag doet als er ergens een oorlog uitbreekt. Tv hebben ze in de zeventiende eeuw nog niet, maar ze hebben wel Willem van de Velde de Oude die met de oorlogsvloot meevaart en schetsen maakt als de kanonnen bulderen.
>Stuk van de maand: schelden, schandalen en scheepsrampen
Het stuk van de maand van Regionaal Archief Alkmaar is een dik pak papier vol scheldpartijen, schandalen en scheepsrampen. De verzameling aktes van notaris Adriaan Wentel geeft een inkijkje in het leven op en om Texel in het midden van de achttiende eeuw. Het archief van de notarissen van Texel bevat een schat aan belangrijke historische gegevens en allerlei verhalen over dagelijkse voorvallen. Daarom hebben zij dit archief uitgekozen voor een proef om handgeschreven stukken via het platform Transkribus met de computer doorzoekbaar te maken.
> 6 min
Vele scheepswrakken in het Hoornse Hop gevonden
In oktober en november van dit jaar is in opdracht van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed archeologische onderzoek uitgevoerd door de bodem van het Hoornse Hop in kaart te brengen. In dit gedeelte van het Markermeer, voor de kust van Hoorn en Edam, heeft in 1573 de Slag om de Zuiderzee plaatsgevonden. Hierbij werd de Spaanse vloot verslagen door de Watergeuzen, wat leidde tot een periode van bloei voor de Westfriese steden.
> 2 min
De Witte Haan: een koloniale familiebrouwerij in Amsterdam
Het is niet eens een enorme overdrijving dat Amsterdam als handelsstad begon met bier. Het biertolrecht dat de stad kreeg in 1323 was in ieder geval een belangrijke aanjager. Het verklaart ook dat Amsterdam – een stad waar de ingrediënten om te brouwen (schoon water, hop, gerst) niet direct beschikbaar waren – kon uitgroeien tot een bierstad van formaat. Want al snel werd de export van bier zo belangrijk dat het ging lonen toch bier te brouwen in die stad. Een grote afzetmarkt was immers gegarandeerd met al die schepen in de haven. Een goed voorbeeld van een brouwerij die bij uitstek voor de export werkte was brouwerij de Witte Haan.
>Bij De Zijlpoort vertrokken de trekschuiten naar Leiden
De trekschuit was ooit een belangrijk onderdeel van het openbaar vervoer in Haarlem. Vanuit Haarlem werden zogenaamde trekvaarten aangelegd naar Amsterdam en Leiden. Naast de trekvaart liep een pad, waar de schuit door een paard over werd voortgetrokken.
>Een oogje in het zeil houden en een bezem in de mast voeren
Voorzichtige schippers houden geregeld een oogje in het zeil en zeevaarder en luitenant-admiraal Maarten Harpertszoon Tromp zou een bezem aan de mast hebben gebonden na een overwinning op de Engelsen in 1652. Veel spreekwoorden en gezegden vinden hun oorsprong in de Nederlandse zeegeschiedenis. Het is dan ook geen wonder dat de zeventiende-eeuwse schrijver Carolus Tuinman in zijn boek over de oorsprong van spreekwoorden een groot hoofdstuk besteed aan enkel de gezegdes die te maken hebben met schepen, zeeslagen, piraten, zeilen en masten.
>De Zaan als levensader voor de industrie
De Zaan stroomt meanderend van de Tapsloot bij Knollendam in het noordwesten naar het Noordzeekanaal bij Zaandam. De kronkelende waterloop met natuurlijk glooiende oevers en aftakkingen naar sloten en plassen in het omringende gebied, heeft grote invloed op het karakter van de Zaanstreek gehad. Door de rivier de Zaan heeft het laagland van deze streek zich, ondanks de nodige overstromingen, kunnen ontwikkelen van een drassig veengebied tot het oudste moderne industrielandschap van Nederland.
>Gouden Eeuw zorgde voor bloeiende scheepsbouw
De Gouden Eeuw betekende zowel een hoogtepunt voor de handel als voor de scheepsbouw. Schepen die zowel in Hoorn, Edam, Zaanstreek als in Amsterdam werden gebouwd.
>