Kerstbomen met lichtjes, samen zingen, aan de kerstdis of naar de mis. De manier waarop we Kerst vieren, kennen velen van ons nog uit onze jeugd. Toch veranderen tradities ook en hebben oude Kerstgebruiken plaats moeten maken voor nieuwe. Kent u bijvoorbeeld het branden van het Kerstblok nog, of de Amsterdamse nachtwachtliedjes?
>Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een overeenkomst uit 1795 waarin de bakkers van Egmond aan Zee afspreken geen gratis broden meer weg te geven met kerst. De bakkers van Egmond aan Zee hadden het eind 1795 zwaar. Op 21 november van dat jaar stelden ze daarom dit contract op, waarin ze een paar afspraken vastlegden om hun ‘eigene ondergang te voorkoomen’.
>
2 min
Versierde huizen, lichtgevende bomen en mooi gedekte tafels: het contrast met normale dagen kan in december niet groter zijn voor mensen zonder dikgevulde portemonnee of erger; zonder dak boven hun hoofd. Dit keer geen Scrooge in de hoofdrol van dit wijze kerstverhaal; maar Lazarus.
>Een jongetje met een baard van watten en een kartonnen kroon overhandigt een geschenk. Tegenover de Wijzen uit het Oosten staat een groepje herders, verkleed met doeken en baarden aan touwtjes. Aan de zijkant van het podium, tussen de coulissen, kijken kleine kinderen toe. Ondertussen wiegt een meisje het kindeke Jezus, een pop met een flinke bos haar. Het lijkt een kerstvoorstelling van een kerk of school, maar de beschrijving in de collectie van fotopersbureau De Boer luidt: ‘Kerstfeest woonwagenbewoners, IJmuiden, 20 december 1967’. Waar kijken we precies naar? Wie zijn deze kinderen en wie organiseerde deze avond?
>Kerstbroden, waaronder de in de tweede helft van de negentiende eeuw uit Duitsland overgewaaide Weihnachtsstol, zijn een traktatie in de decembermaand. Het bij voorkeur met wit suikerpoeder bestrooide baksel is niet alleen favoriet in huiselijke kring, maar ook vaste prik bij allerlei soorten kerstvieringen.
>Onze christelijke feestdagen mogen dan vanzelfsprekend lijken, hun oorsprong is eigenlijk ouder dan je denkt. Haast alle feesten en hun symbolen, van de vrolijke paashaas tot de gezellige kerstboom, zijn namelijk ontstaan uit heidense (offer)feesten. De kerk was er alleen érg goed in om deze bestaande feesten een christelijk tintje te geven.
>“Lief Vrouwke van mij. Daar er een kans bestaat dat ze me gaan verslepen, wil ik je even een woordje schrijven, misschien gebeurt het niet, misschien wel – in ieder geval maak ik dit briefje klaar en probeer het ‘eruit’ te krijgen. We zullen ons geen zorgen voor de tijd maken, maar het is wel goed een en ander klaar te hebben. Hoe ik naar je verlang kan niemand beter weten dan jezelf”, schreef de gevangen genomen gevechtspiloot Carel Steensma op zijn laatste briefje voordat hij vanuit het Huis van Bewaring Weteringschans via Amersfoort naar Natzweiler (Frankrijk) getransporteerd werd.
> 2 min
De Haarlemse schrijver Godfried Bomans, meester van de ironie, is altijd een warm pleitbezorger geweest van het werk van zijn wereldberoemde Engelse collega Charles Dickens. Hij werkte niet alleen aan vertalingen mee, die via de Prisma-edities een grote verspreiding kregen, maar richtte ook de Haarlem Branch op van het illustere The International Dickens Fellowship.
>Kerstbomen met de geur van hars en vers hout, Duitse Weihnachtsstollen en glinsterende kinderogen bij de jaarlijkse kerstuitdeling van het Leger des Heils, zo zag Kerstmis er een eeuw geleden uit.
>De foyer van Singer Laren is elk jaar in de tweede helft van december helemaal in kerstsferen gehuld. Met boom en lichtjes en veel kleur, rond de majestueuze schouw. Honderd jaar geleden was de foyer de woonkamer van Anna en William Singer. Maar hoe zag hun kerst er eigenlijk uit? Met een diner, een kerstboom en Santa Claus, misschien?
>Zo komen we de donkere wintermaanden wel door! De oude man op de afbeelding hieronder heeft niets te klagen. Hij zit lekker warm bij het vuur en naast hem staat een fraai gedekte tafel. Op de achtergrond zijn schaatsende en kolvende figuren te zien. Kolven is een traditioneel Hollands spel waarbij men met een soort houten golfclub een bal tegen een paal moet slaan. Kortom, dit maandbordje voor de maand december toont precies wat men doorgaans graag doet in die koude wintermaand: lekker genieten en plezier maken.
>In de donkere decemberdagen worden automobilisten die via Amsterdam-Noord door Landsmeer en Den Ilp rijden, ieder jaar getrakteerd op sfeervolle kerstverlichting. Ooit begonnen als ‘het gezellig maken van het dorp’, is het uitgegroeid tot een attractie voor toeristen en automobilisten tijdens de kerst. De laatste paar jaren wordt de lichtjesroute steeds groter en verzinnen de bewoners van de dorpen steeds meer uitstapjes naar het lichtjesavontuur. Zo kan er met een paardentram langs alle verlichte huizen gereden worden en wordt er een kerstmarkt gehouden met vrolijke muziek.
>In het
Kerst rond de kerstboom is een relatief jonge traditie. Duitse immigranten brachten haar anderhalve eeuw geleden mee naar Amsterdam. De feestelijke gewoonte werd door ambitieuze dominees aangewakkerd en populair gemaakt door slimme middenstanders.
>