1 min

Het kerstverhaal

Met Kerstmis wordt de geboorte van Jezus gevierd. Vooral het bijbelboek Lucas beschrijft de geboorte uitvoerig. Een engel riep de herders in het land op om naar Bethlehem te gaan. Ze zouden daar in een stal een in doeken gewikkeld kind vinden. Daar aangekomen, vonden zij Maria en Jozef en het kind in een kribbe. Er was voor hen geen plaats in de herberg.

Het schilderij

Op het schilderij van Pieter Aertsen uit 1554 is deze aanbidding der herders afgebeeld. Maria houdt het naakte Christuskind liefdevol op haar schoot. Een herder en een herderin zien toe, terwijl Jozef het tafereel bijlicht. De enorme ossenkop verbindt door zijn blik de scène met de toeschouwer.

Pieter Aertsen (schilder) , Aanbidding der herders (fragment), Collectie Amsterdam Museum, objectnummer SA 7255.

Een belangrijk kunstenaar

Pieter Aertsen geldt als de belangrijkste Amsterdamse kunstenaar van het derde kwart van de zestiende eeuw. Hij woonde lange tijd in Antwerpen maar keerde omstreeks 1557 terug naar Amsterdam. Deze aanbidding van de herders is mogelijk afkomstig van het hoogaltaar in de Nieuwe Kerk, maar zeker is dat niet. Aertsen kreeg de opdracht voor het kunstwerk in ieder geval toen hij nog in Antwerpen woonde.

Drieluik

Het schilderij maakte onderdeel uit van een drieluik. In 1559 wordt een altaarstuk van Pieter Aertsen in de Nieuwe Kerk vermeld. Dat kan beschadigd zijn geraakt tijdens de Beeldenstorm in 1566: volgens de biograaf Carel van Mander heeft Aertsen toen eigenhandig een aantal van zijn kunstwerken gered. Het is ook mogelijk dat alleen dit gedeelte van het altaarstuk bewaard gebleven is bij de troebelen tijdens de ‘Alteratie’ in 1578, toen Amsterdam overging van de katholieke naar de protestantse zijde. Later heeft het schilderij vele jaren gehangen in het Stadhuis naast de Nieuwe Kerk.

Auteur: Sanne de Bruin.

Publicatiedatum: 30/11/2011