Stuk van de maand: Geen gratis brood met kerst

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een overeenkomst uit 1795 waarin de bakkers van Egmond aan Zee afspreken geen gratis broden meer weg te geven met kerst. De bakkers van Egmond aan Zee hadden het eind 1795 zwaar. Op 21 november van dat jaar stelden ze daarom dit contract op, waarin ze een paar afspraken vastlegden om hun ‘eigene ondergang te voorkoomen’.

2 min

Wanbetalers

De bakkers constateerden dat ze steeds vaker te maken kregen met wanbetalers en met mensen die ronduit weigerden te betalen. Het ging dan vooral om vaste klanten die hun brood op rekening kochten, die rekening vervolgens niet betaalden en gewoon overstapten naar een andere bakker. Om daar een stokje voor te steken besloten de bakkers dat ze voortaan geen brood, beschuit of ander ‘bakkerswerk’ op rekening zouden verkopen zonder er eerst zeker van te zijn dat de klant de rekening bij zijn vorige bakker helemaal had betaald. Natuurlijk mochten klanten die contant betaalden wel gewoon geholpen worden, net als klanten die eens een keertje niet direct konden betalen omdat ze bijvoorbeeld haast hadden.

Een bakker blaast op een hoorn, rond 1800 getekend door Pieter Christoffel Wonder. Rijksmuseum Amsterdam. (Bakkers bliezen op een hoorn als er vers brood uit de oven kwam.)

Kerst

Vooral de naderende kerstperiode dreigde weer een dure tijd te worden voor de Egmondse bakkers. Het was namelijk de gewoonte met kerst een gratis brood naar de klanten te brengen. Dat betekende dat er veel brood zomaar weggegeven moest worden, ‘tot groot nadeel van den bakker’. De bakkers spraken daarom af daar direct collectief mee te stoppen. Geen bakker mocht meer brood cadeau doen om daardoor klanten aan zich te binden of klanten van een ander te trekken.

Contract voorpagina. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar.

Zeven bakkers

Zeven Egmondse bakkers ondertekenden het contract: zes mannen en één vrouw, de weduwe van bakker Pieter de Koen, die blijkbaar de bakkerij had voortgezet. Omdat zij niet kon schrijven, tekende iemand anders in haar naam: ‘Per order de weduwe Pieter de Koen’, staat er. De bakkers bepaalden ook dat ze er goed toezicht op zouden houden dat niemand zou sjoemelen met de afspraken. Wie dat toch deed moest – per keer – een boete van 25 gulden betalen, te vergelijken met tweehonderd euro nu, die ten goede zou komen aan de armen van Egmond aan Zee. De schout zelf zou de boete komen innen.