In lokale archieven, gemeentelijke depots en heemkundekamers liggen nog altijd duizenden oude kaarten opgeslagen. Ze tonen het Nederland van vroeger: dorpen die nog maar een handvol straten telden, verkavelingen die inmiddels zijn verdwenen, en landschappen die door eeuwen van verandering hun herkenbaarheid verloren.
>
2 min
Hoe zag jouw huis er 50 of 100 jaar geleden uit? Hoe werd Amsterdam vroeger beschermd tegen overstromingen? En hoe beleefden Amsterdamse vrouwen de Tweede Wereldoorlog? De Amsterdam Time Machine, een publieke onderzoekstool over de geschiedenis van Amsterdam, brengt het verleden tot leven met interactieve kaarten, 3D-visualisaties en slimme dataverbindingen. Zo ontdek je hoe de stad zich door de eeuwen heen ontwikkelde, en wat we daar vandaag de dag van kunnen leren.
> 1 min
Op 25 juni 2025 werd de unieke Hondiuskaart uit 1602 door de Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders overgedragen aan de Vrienden van het Westfries Museum. Het Hoornse museum geeft de zeldzame kaart een hoofdrol in de vernieuwde presentatie, na heropening medio 2027. Zo wordt ook na de opheffing van de Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders hun missie voortgezet: het verhaal van de ontdekking van Kaap Hoorn levend houden.
> 2 min
Zeekaarten zijn onmisbaar aan boord van schepen. Maar hoe ontstond de zeekaart en waarom? De cartografietentoonstelling De zee in kaart verkent de geschiedenis van zeekaarten met atlassen en meetinstrumenten.
> 2 min
Er was eens een dokter die met een jonkvrouw trouwde. Samen bezaten zij een huis in Bakkum dat zo bijzonder was, dat het in de 17e eeuw op verschillende kaarten werd afgebeeld. In de beroemde atlas van Blaeu is het terug te vinden onder de naam Doctor Vos huys. En op sommige kaarten prijkt zelfs alleen de naam “Vos”, terwijl het dorp Bakkum zelf nergens te bekennen is. Een huis met zo’n status roept vragen op. Wie was deze doctor Vos? Wat was de rol van de jonkvrouw? En waarom kreeg hun huis zoveel aandacht dat het een vaste plek op de kaart verdiende?
> 2 min
Als je door het historisch centrum van Haarlem loopt, wordt je aandacht vaak getrokken door een bijzonder gebouw, een standbeeld of een kleurige gevelsteen. Op dat moment wil je er dan iets over weten. Dat lijkt niet gemakkelijk, maar de Historische Vereniging Haerlem heeft al enkele jaren een bijzondere kaart op haar site waar je historische objecten kunt terugvinden. Kijk je mee?
> 1 min
Op 27 oktober was Amsterdam jarig, de stad is nu 749 lentes jong. Het is het begin van het jubileumjaar Amsterdam 750. Speciaal voor dit feestjaar maakten archeologen een nieuwe vogelvluchtimpressie van de nederzetting in 1275. Zij gebruikten hiervoor archeologisch onderzoek en de spaarzame schriftelijke bronnen.
> 3 min
In 1836 besloot het bestuur van de Schermer een nieuwe polderkaart maken. Landmeter Arie van Diggelen uit Alkmaar ging aan het werk en leverde een verbluffend product af: een uiterst exacte kaart van maar liefst 225 bij 175 centimeter. Voor zover bekend gaat het om de allergrootste kaart van een individuele polder die ooit in Nederland is gemaakt. Deze bijzondere kaart is onlangs door Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier gerestaureerd en door hoogheemraad Klazien Hartog overgedragen aan Paul Post, directeur van het Regionaal Archief Alkmaar.
> 2 min
In de afgelopen twee jaar hebben bijna 20 vrijwilligers op initiatief van het Kenniscentrum Waterlinies gezocht naar grenspalen in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Ondanks seizoensuitdagingen en weersomstandigheden zijn tot nu toe 2.096 grenspalen geïdentificeerd. Hiervan zijn er 258 teruggevonden, 22 verplaatst, 10 beschadigd en 10 gereconstrueerd. Het inventarisatieproces loopt nog, maar huidige gegevens zijn al op de website beschikbaar, inclusief kaartcoördinaten.
> 1 min
Archeologie op de Kaart is een interactief en educatief platform van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in samenwerking met het Rijksmuseum van Oudheden. Op de website kunnen bezoekers door middel van kaarten en verhaalpunten meer te weten komen over archeologische vondsten, musea en bezienswaardigheden. Onlangs is de website uitgebreid met 100 geselecteerde topvondsten van Nederlandse bodem, gedaan in de eenentwintigste eeuw. Ook treffen bezoekers van ‘Archeologie op de Kaart’ er vanaf nu een actualiteitenpagina aan, met de laatste nieuwsberichten over archeologie.
> 1 min
Sinds kort is er een interactieve kaart van archiefinstellingen in Nederland. Wat is het nut hiervan? Tijdens een onderzoek naar de aardbeiendiefstal van mijn betovergrootmoeder, moest ik voor haar proces-verbaal naar het Noord-Holland Archief. Je zou verwachten dat dit ook in het Amsterdam Archief te vinden is, maar er is een duidelijk verschil tussen een gemeentearchief en een provinciaal archief. Hoe weet je bij welk archief je moet zijn?
> 2 min
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft overzichten gemaakt van plaatsnamen die verwijzen naar bossen en van historische bronnen die specifieke bossen noemen. Onder het kopje ‘verdwenen middeleeuws bos’ zijn die te vinden op de kaart Groen Erfgoed. Daar staat bovendien aanvullende informatie, ook over historische bostypen.
> 1 min
Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een met de hand getekende kaart van de nieuwe polder de Zijpe van rond 1600. Op de kaart staat genoteerd wie de eigenaren van het verkavelde land waren.
> 3 min
Open kaart toont zeven eeuwen cartografie in Nederland én werpt een blik in de toekomst. De tentoonstelling laat een enorme diversiteit aan kaarten zien vanaf de 15de eeuw en deelt de verhalen die erachter schuilgaan. Alle kaarten, waaronder werk van Blaeu, Ortelius, Ptolemaeus en Bos, behoren tot de collectie van het Allard Pierson. De kern ervan is in bruikleen gegeven door het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) dat dit jaar 150 jaar bestaat.
> 2 min
De Noord-Hollandse stolpenwaarderingskaart is een inspiratiedocument voor gemeenten en ontwikkelaars. Gedeputeerde Staten hebben de kaart met stolpenbestand vastgesteld.
> 1 min
De agrarische landschappenkaart van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed toont hoe Nederlanders door de eeuwen heen het landschap voor agrarisch gebruik in cultuur brachten. Recent is de kaartviewer verrijkt met extra informatielagen.
> 2 min
Altijd al willen weten hoe het zo’n driehonderd jaar geleden rook in de stad Amsterdam? Daar kun je nu achterkomen. De hele maand september kun je een tour door de stad doen vanaf het Amsterdam Museum, met daarbij een geurkaart. Per plek waar je stopt, kun je op de kaart aan de bijbehorende geur ruiken.
> 2 min
Iedereen kan meedoen aan Scars of War, het burgerwetenschapsonderzoek waarbij deelnemers via een online platform op hoogtekaarten op zoek gaan naar sporen uit de Tweede Wereldoorlog, zoals bomkraters, loopgraven en munitiedepots. Meedoen kan gewoon vanuit huis van achter de computer, laptop of tablet en gaat via het online platform Zooniverse.
> 1 min
Hoe lang deed je zo omstreeks 1500 over een reis van Antwerpen naar Breda? Of van Goirle naar Gdansk? Dankzij een nieuw onderzoeksproject is die vraag eenvoudig te beantwoorden. Een online routeplanner laat zien welke wegen je nam en hoe lang je erover deed.
> 2 min
Ruim 4800 stolpboerderijen tot het bouwjaar 1965 zijn nu te vinden op een digitale kaart. De Stolpenwaarderingskaart is op 19 april gepresenteerd tijdens de Landschapstalk in Twisk.
> 1 min