3 min

Het is in de zomer van 2016 dat de interactieve kaart Oer-IJ voor het eerst online gaat. De kaart is een initiatief van de Stichting Oer-IJ, die zich inzet voor een grotere bekendheid van de kwaliteit en kwetsbaarheid van het historische landschap binnen de driehoek tussen Amsterdam, Haarlem en Alkmaar. Tussen 2500 voor Christus en het jaar nul was dit gebied een gatenkaas van meren: het stroomgebied van het Oer-IJ.

Het Oer-IJ was een noordelijke zijtak van de Rijn, die tot aan het begin van onze jaartelling bij Castricum in zee uitmondde. Er zijn nog veel kenmerken van het Oer-IJ in het landschap terug te zien, voor wie zich hier bewust van is. Om deze historie zichtbaar te maken, zijn door Stichting Oer-IJ verschillende initiatieven ontwikkeld. Zoals de mogelijkheid om met een gids op excursie te gaan, lezingen bij te wonen en een wandel- of fietsroute te volgen.

Een oude Zeedijk van het Oer-IJ in de polder bij Assendelft. Via Stichting Oer-IJ.

Digitaal project

Maar ook een digitale kaart, een overzicht van het gebied waarin alles samenkomt, stond al lang op het wensenlijstje. Er werd besloten een pilot te doen met de open source software ErfGeoviewer, ontwikkeld door Total Active Media voor Oneindig Noord-Holland en andere erfgoedplatformen. Iris de Bruijn, stagiaire bij de Stichting Oer-IJ en masterstudent Cultureel Erfgoed aan de Universiteit van Amsterdam, kreeg in 2016 de eer om het programma uit te proberen.

Het bleek een monnikenwerk om alle data te inventariseren. Beeldmateriaal werd verzameld, teksten geredigeerd en gekoppeld aan foto’s. Via een content managementsysteem werd de data ingevoerd bij de juiste locaties. Er ontstonden achttien categorieën (onder meer archeologische vindplaatsen, monumenten en bijzondere natuurgebieden), symbolen en kleuren zorgden voor een herkenbaar onderscheid. Omdat de kaart voor een breed publiek bedoeld is, werden ook praktische zaken opgenomen, zoals treinstations, fietsknooppunten en horeca.

De interactieve kaart Oer-IJ. Via Stichting Oer-IJ.

Voortdurend aangevuld

De eerste versie van de kaart bevatte zo’n 400 plaatsen. In de jaren die volgden is de kaart verder ingevuld en uitgebouwd. Gerard Hogervorst, vrijwilliger binnen de werkgroep Communicatie van de Stichting Oer-IJ, is inmiddels benoemd tot moderator en eindredacteur van de interactieve kaart. Elk onderwerp dat verband houdt met de ontstaans- of bewoningsgeschiedenis van het Oer-IJ gebied kwalificeert zich voor een plek op de kaart.

In 2020 zijn de website en kaart geheel vernieuwd. De website heeft een andere opzet gekregen. Het is nu meer een platform dat diverse doelgroepen wil bedienen: de inwoners en dagjesmensen, de professionals die zich beroepsmatig met de inrichting van landschap bezighouden en het regionale onderwijs, waarvoor lespakketten over de ontstaan- en bewoningsgeschiedenis van het Oer-IJ gebied beschikbaar zijn. Vermeldenswaardig is ook de databank met historische kaarten, publicaties en foto’s. De bedoeling is dat dit onderdeel de komende jaren verder wordt uitgebouwd en een bron van informatie kan zijn voor iedereen die zich bekommert om de kwaliteit en kwetsbaarheid van het bijzondere Oer-IJ landschap.

De website is gebouwd door Michael Gorter en Ruud Boon van Gorter Advisie uit Heemskerk. Voor de inhoud zijn Léon Klein Schiphorst en Gerard Hogervorst verantwoordelijk.

Reconstructietekening van het Romeinse fort Castellum Flevum (Velsen I) aan het Oer-IJ bij Velsen. De rookpluim van een inheemse nederzetting rechtsboven geeft de plaats aan van het huidige Driehuis. Via Noord-Hollands Archief, fotonummer NL-HlmNHA_53026252.

Bewustwording

‘Het gaat hier tenslotte om een kwalitatief hoogwaardig en kwetsbaar gebied, cultuurhistorisch van uitzonderlijke betekenis,’ aldus Léon Klein Schiphorst, communicatieadviseur en bestuurslid van de Stichting Oer-IJ. Daar zijn zelfs veel inwoners van het Oer-IJ gebied zich nog niet van bewust. ‘Aan die bewustwording en het besef kan de ErfGeoviewer een belangrijke bijdrage leveren.’

Dit artikel is geschreven op basis van informatie aangeleverd door Léon Klein Schiphorst, communicatieadviseur en bestuurslid van de Stichting Oer-IJ. Bekijk voor meer informatie de website van Stichting Oer-IJ en de interactieve kaart Oer-IJ.

Tekst: Sarah Remmerts de Vries

Publicatiedatum: 05/03/2019