Vos op de kaart: Over een dokter, een jonkvrouw en hun beroemde huis in Bakkum

Er was eens een dokter die met een jonkvrouw trouwde. Samen bezaten zij een huis in Bakkum dat zo bijzonder was, dat het in de 17e eeuw op verschillende kaarten werd afgebeeld. In de beroemde atlas van Blaeu is het terug te vinden onder de naam Doctor Vos huys. En op sommige kaarten prijkt zelfs alleen de naam “Vos”, terwijl het dorp Bakkum zelf nergens te bekennen is. Een huis met zo’n status roept vragen op. Wie was deze doctor Vos? Wat was de rol van de jonkvrouw? En waarom kreeg hun huis zoveel aandacht dat het een vaste plek op de kaart verdiende?

2 min

Een huis met faam

Op een fragment van de kaart van Noord-Holland in “Toonneel des Aerdriicx, ofte Nieuwe Atlas, dat is beschryving van alle landen. Nu nieulycx uytgegeven, door Wilhelm en Iohannem Blaeu, valt het op: bij de duinen, ten noorden van Castricum, staat de naam: Doctor Vos huys.

De geschiedenis voert ons terug naar de tijd van de Tachtigjarige Oorlog (1568–1648), een woelige periode waarin veel bestuurlijke archieven verloren gingen — ook die van Bakkum. Amateurhistoricus Anja Zonneveld weet veel te achterhalen. In Leiden blijken eigendomsbewijzen uit de 16e eeuw bewaard te zijn gebleven. Prachtige perkamenten stukken, zorgvuldig bewaard door de doctor en de jonkvrouw zelf, met zegels, handtekeningen en alles erop en eraan.

Vos op de kaart. Beeld: Oud-Castricum.

Liefde, roddels en landbezit

De doctor en de jonkvrouw voerden een leven dat zich grotendeels buiten Bakkum afspeelde, maar hun sporen zijn breed terug te vinden. Van jeugdherinneringen van de jonkvrouw tot brieven vol roddels over de doctor; van ambtelijke besluiten van de Staten-Generaal tot persoonlijke bezittingen in en rondom Bakkum en Castricum.

Hun levensverhaal werpt een bijzonder licht op de regio in een tijd waarin oorlog, religie en macht constant met elkaar botsten. Tegelijk maken we via hun bezittingen kennis met een bijna vergeten stukje lokale geschiedenis. Niet alles kunnen we exact lokaliseren — kaarten uit die tijd zijn geen GPS — maar we komen verbazingwekkend dicht in de buurt van de locatie van het huis van Doctor Vos en zijn geliefde Livina van Persijn (ca 1563-1624?). Heindrick Vos van Kellendonck (1564/65-1630) is een medisch doctor. Livina werd heel jong wees en is opgevoed door haar oma Anna Gerritsdr. weduwe van Frans Jooste van Backum. Livina is aangetrouwde familie van Gijsbrecht van Nesse, o.a. burgemeester van Haarlem, van wie ze een nare kant leert kennen. Livina is eerder in 1581 gehuwd met Herman Muijs van Holy.

Vos op de kaart. Beeld: Oud-Castricum.

Meer dan een stip op de kaart

Uit het Oud-Rechterlijk Archief blijkt dat het “erf” lag aan de Heereweg, tussen de grens met Castricum en het perceel waarop de kapel – althans het grijze gebouwtje – destijds nog stond. De gele lijn op het kaartfragment is de banscheiding. Er was veel veranderd in de bijna anderhalve eeuw tussen de aankoop van huis en erf en het maken van de kaart door Rollerus uit 1728. De locatie zou de huidige boerderij Blauhoef kunnen zijn.

Het Doctor Vos huys is niet zomaar een stip op een oude kaart. Het is het startpunt van een intrigerende zoektocht naar een stel dat leefde tussen de adel, de wetenschap en het rumoer van hun tijd. Een huis dat eeuwen later nog vragen oproept, en een verhaal dat het verdient verteld te worden.

Het boeiende verhaal is te lezen op de website van Oud-Castricum https://www.oud-castricum.nl/categorie-activiteiten/nieuws/vos-op-de-kaart/

Tekst: Rino Zonneveld, namens Oud-Castricum

Publicatiedatum: 07/05/2025