Leven met het water is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021). Als fotografiestudent was Koen van der Lee in de gelegenheid om hierop in te haken met een fotoserie over de dreiging van het water. Speciaal voor Oneindig Noord-Holland toont hij hier de fotoserie ‘Dreigend Water / De Golf van Damocles’, gemaakt op Marken in februari 2021.
>2021 is het jaar van het ‘Ode aan het landschap’. Maar hoe is het landschap om ons heen en onder onze voeten eigenlijk ontstaan? Projectleider Mart van de Wiel geeft Oneindig Noord-Holland een kijkje achter de schermen bij de nieuwe tentoonstelling ‘Leven in Lagen’ bij Huis van Hilde en deelt zijn favoriete verhalen.
>Eeuwenlang beschermen de oude zeedijken rond ’t IJ steden als Amsterdam, Haarlem, Zaandam en Beverwijk tegen het oprukkende water. En nu is hun geschiedenis in een boek vastgelegd.
>Het was op een mooie zondag ‘besaeyt met Menschen’ op de Spaarndammerdijk schreef Brederode (1585-1618). Hij had stadgenoten zien lopen over de dijk met zicht op het weidse polderland en het IJ. Even de stad ontvluchten – ook toen. Wandel (in gedachten) met Brederode mee de stad uit. De dijk op naar Spaarndam.
>Behoefte aan ruimte, frisse lucht? Wil je even de volle stad ontvluchten? Op de Diemerzeedijk verwaaien de duizelende aerosolen vast razendsnel. Loop, fiets – of ga in gedachten – mee met Rembrandt richting Diemerzeedijk. Even lekker uitwaaien.
>Zullen de dijken het houden? Het is een vraag die een oer-Hollandse angst onder woorden brengt. Een vraag die vooral gesteld werd als een zware herfststorm het woedende water weer eens tegen de dijken opstuwde. De Spaarndammerdijk bij Halfweg hield het niet in de nacht van 4 op 5 november 1675 toen een hevige noordwesterstorm opstak. De gevolgen van die dijkdoorbraak zijn tot op de dag van vandaag zichtbaar. De Groote Braak is een van de vele plaatsen in Nederland waar de strijd tegen het water een zichtbaar litteken naliet …
>In de dertiende eeuw laten de graven van Holland en de abten van Egmond een dijk aanleggen om het gebied de Velserbroek te beschermen tegen overstromingen. Tot op de dag van vandaag is het grootste deel van de dijk nog zichtbaar. De Velserdijk doorstond ruim 10 eeuwen geschiedenis.
>De Velserdijk is één van de oudste overgebleven dijktypes met sluisjes. Om die reden is de dijk een authentiek, waterstaatkundig zeldzaam geworden element in het landschap. Bovendien is de dijk, onderdeel van de IJdijken, van sociaalhistorisch en landbouwhistorisch belang vanwege de functie van bescherming van de weidegebieden.
>Voor de Amerikaanse toeristen is hij een held, maar onder Nederlanders is hij veel minder bekend: Hansje Brinker, de jongen die zijn vinger in een dijk stopte en zo Nederland redde. Dat Hansje nooit bestaan heeft, is niet belangrijk. En wist je dat hij eigenlijk de creatie is van de Amerikaans kinderboekenschrijfster Mary Mapes Dodge? En dat al in 1865. In 1950 kreeg Hansje een welverdiend monument op de Woerdersluis in Spaarndam.
>De persoon van Hans Brinker is ontsproten aan de fantasie van de Amerikaanse kinderboekenschrijfster Mary Mapes Dodge. Zoals in het verhaal van het Noordhollands Archief op deze website wordt uitgelegd, is Hans Brinker niet de jongen die zijn vinger in de dijk steekt. Dat is immers een anonieme jongen die in Haarlem woont. Maar waar komt Hans Brinker zèlf vandaan?
>In onze tijd denken we bij watersnood al snel aan de Zeeuwse eilanden en de vernietigende kracht van de Noordzee. De Noordzee is natuurlijk gevaarlijk en we moeten onze dijken zo stevig en hoog houden dat we vanuit het Westen niets te duchten hebben. Maar wist je dat de afsluiting van de Zuiderzee alleen maar was ingegeven door de belabberde kwaliteit van de dijken eromheen?
>Er staat een handjevol mensen op de IJsselmeerdijk. Ze luisteren aandachtig naar een toespraak. Onder hen is de tienjarige Frank Vlaar, maar hoe langer de toespraak duurt hoe meer afgeleid hij raakt. Hij had helemaal geen zin om op die koude winderige dijk te staan, maar hij moest van zijn vader. Deze staat geïnteresseerd te luisteren en merkt niet dat de gure novemberwind af en toe de vlag die over het monument gedrapeerd is op laat bollen. Frank maakt er een spelletje van om elke keer dat de vlag omhoog geblazen wordt, een glimp van het monument op te vangen. Zo hoeft hij tenminste niet naar die saaie man in dat zwarte pak te luisteren.
>In Amerika was hij een held, maar in Nederland, het land waar hij woonde, was hij veel minder bekend. Dat was lange tijd het lot van Hansje Brinker, de jongen die het land zou hebben gered door zijn vinger in een lekkende dijk te stoppen. In 1950 kreeg deze mythische held zijn welverdiende monument. Sindsdien is zijn beroemde daad in drie dimensies te bewonderen op de Woerdersluis in Spaarndam. Niemand minder dan Prinses Margriet onthulde dit beeld. Het is natuurlijk allemaal fictie. Dit schijnbaar o zo Hollandse verhaal kennen we alleen maar omdat het in 1865 opdook in een Amerikaans kinderboek van de schrijfster Mary Mapes Dodge.
>