3 min

Er groeide een druk correspondentieverkeer. Jo: “Het begin van de moderne bureaucratie.”  Ondanks al die ijver duurde het wel een week voordat een besluit dat de keizer in Parijs nam de ambtenaren in Ouderkerk aan de Amstel bereikte.

Expositie

Welke gevolgen de Franse Tijd had voor de bewoners van Ouder-Amstel illustreerde een expositie in het Historisch Museum aan de Kerkstraat in Ouderkerk eind 2011 – begin 2012. Als voorbereiding hierop was Jo Blom in plaatselijke en provinciale archieven gedoken. Ze vertelt dat het invoeren van een burgerlijke stand een van de belangrijkste consequenties was van de komst van Napoleon. De keizer wilde namelijk weten wie hij voor zijn legers op kon roepen.

Bestuurlijk hart van Ouder-Amstel was van oudsher het Rechthuis in Ouderkerk. Dat was gevestigd in wat nu café De Vrije Handel is. Op deze afbeelding van een tekening van Roelant Roghman uit 1647 is het Rechthuis goed te zien. Rechts staat de galg. Midden zeventiende eeuw verrees een nieuw Rechthuis aan de overzijde van de straat – op de plek van het huidige raadhuis. Beeld: Collectie Historisch Museum Ouder-Amstel.

Vreemde soldaten in je huis

Ook wilde de keizer weten waar hij zijn manschappen kon inkwartieren. Dat zette kwaad bloed in het dorp, volgens Jo Blom. Op het gemeentehuis regende het klachten over de inkwartiering van de soldaten.

Het was geen pretje om vreemde soldaten in je huis te moeten opnemen. Deze gasten konden veeleisend zijn, ze pakten soms gewoon wat ze nodig hadden. Jonge dochters konden echter erg gecharmeerd raken van deze Franse exotica, aldus Jo. En de ouders maakten zich natuurlijk zorgen over de eerbaarheid van hun dochters. Jo: “Als ’t meezat, bleven de militairen één nacht en was hun groep niet te groot. Maar vaak kon het oplopen tot wel bijna 600 soldaten met kanonnen en paarden die meer nachten in de 66 huizen en de kazerne moesten verblijven.”

Nachtelijke intocht

Op een donkere novembernacht marcheerden 490 militairen Ouderkerk binnen. Hun inkwartiering moest meteen geregeld worden, beval de commandant. Dat heeft ongetwijfeld een heel gedoe gegeven. Hierbij speelde mee dat Ouderkerk een knooppunt was in het weg- en waterverkeer tussen Amsterdam, Haarlem, Gouda, Woerden en Rotterdam. En door Duivendrecht liep de directe route tussen Amsterdam en Utrecht. Deze dorpen kenden een druk doorgaand verkeer.

Behalve over de gedwongen inkwartiering van troepen klonk er onder de plaatselijke bevolking gemor over de te leveren ‘vivres’ (levensmiddelen als brood, vlees en aardappelen) en ‘fourages’ (haver, stro en hooi voor de paarden). Dat liep allemaal niet zo soepel; 98 huzaren en hun 102 paarden leden honger.

Bij de Duivendrechtse brug konden reizigers destijds even uitrusten en de keel spoelen in de herberg. Op de voorgrond passeert een trekschuit. Deze prent dateert van rond 1730. De ets is in 1807 (Franse tijd!) herdrukt. Beeld: Collectie Beeldbank Noord-Hollands Archief.

Met de baby naar de secretarie

Het had heel wat voeten in de aarde voordat de registratie van geboorten (belangrijk voor de dienstplicht!) goed geregeld was. In maart 1811 kwam niemand er meer onderuit. De verplichting om aangifte te doen van geboorte, huwelijk en overlijden werd een feit. De pasgeborene, vertelt Jo Blom, moest bovendien getoond worden op de secretarie. En dus kwamen ouders helemaal uit de polder De Ronde Hoep of bij De Omval vandaan (in de buurt van het Amstelstation) om de baby in Ouderkerk te laten zien. Het ging erom dat de ambtenaar kon vaststellen of het om een zoon of dochter ging. Allemaal met het oog op de dienstplicht.

Goede soldaten

Napoleon streefde ernaar met een zo gezond mogelijk leger ten strijde te trekken. Dus kwamen er strenge eisen voor plattelandsdokters. In Ouderkerk en Duivendrecht liepen ze rond met de injectiespuit om kinderen te vaccineren tegen de pokken. Jo: “Goed gevoede en sterke soldaten, geboren uit krachtige moeders, dat stond Napoleon voor ogen. Net zoals er veeartsen moesten komen voor een sterke gezonde veestapel.”

Publicatiedatum: 15/08/2011