Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Het Rijk van de Duizend Eilanden

De Langedijk is lang. Héél lang. Daarom wordt hij zo genoemd. Aan deze dijk liggen verschillende plaatsen: Oudkarspel, Noord Scharwoude, Zuid Scharwoude, en op het eind in het zuiden, Broek op Langedijk. Wie de Dorpstraat doorrijdt, ontdekt aan de linkerzijde al gauw een eigenaardig wit geschilderd gebouw: de Broeker Veiling. Aan de oostzijde van het dorp ligt een wel heel apart gebied: het Rijk der Duizend Eilanden.

Ruilverkaveling

Het ‘Rijk der Duizend Eilanden’ klinkt als een exotische vakantiebestemming, maar we vinden het heel dicht bij huis: de Geestmerambacht vóór de ruilverkaveling. Als die ruilverkaveling er eind jaren ’60 niet was gekomen, dan hadden we nu waarschijnlijk een heel groot natuurgebied gehad. Maar dan was er ook geen welvaart voor de bewoners van het gebied gekomen.

Het Oosterdel dat in de volksmond het Rijk der Duizend Eilanden wordt genoemd. (Foto Museum Broeker Veiling)

Mannen van de geestgronden

De Geestmerambacht is ooit begonnen als een uitbreiding van de plaatsen Bergen, Schoorl en Hargen. Zij lagen op de geestgronden aan de kust en dat oude duingebied waterde af op de Rekere, een groot water dat vanaf Alkmaar tot bij Callantsoog liep en daar in zee uitmondde. Die Rekere lag te midden van uitgestrekte veengebieden en moerassen, die ‘Scorle-wald’ werden genoemd. De naam ‘Scharwoude’ is daar een overblijfsel van. Het hele gebied werd in de loop van een paar eeuwen door de mannen van de geest(gronden) verkaveld en daar is de naam ‘Ghestmonnerambocht’ (=Geestmerambacht) weer van afkomstig.

Broeker Veiling

Overstromingen en ander ongerief

Heel lang was het een zeer welvarend gebied en er woonden zoveel mensen dat er rond 1070 al extra kerken moesten worden gebouwd. Maar honderd jaar later zou de situatie heel anders worden. Door intensieve bewerking was het veen flink ingeklonken en verdwenen en tot overmaat van ramp werd het klimaat warmer en natter. Delen van het gebied kwamen zelfs onder water te staan en binnenmeren breidden zich sterk uit gedurende de vele stormen die er woedden tussen 1150 en 1250. In Warmenhuizen was men op terpen gaan wonen en meer zuidelijk hadden de bewoners zich teruggetrokken op een nieuw aangelegde dijk, de Langedijk. Na de overstromingen was er op veel plaatsen een dikke laag klei afgezet waarop men weer voorzichtig ging boeren.

Tuinbouw op eilandjes in het water

In de laatste driehonderd jaar was dat voornamelijk de tuinbouw, die groenten opleverde voor de bewoners van steden zoals Alkmaar en Amsterdam. Het grote aaneengesloten veengebied van weleer, was nu voor de helft water met ontelbare kleine akkers die alleen per schuit waren te bereiken. Alles moest met de hand gebeuren, want machines konden er nauwelijks komen; dat werd veel te duur en de meeste boeren leidden een schamel bestaan.

Veilingzaal Broeker Veiling

Eind van een tijdperk?

De ruilverkaveling heeft aan deze situatie een definitief einde gemaakt, op een klein stukje van de polder na, dat men heeft gelaten zoals het was. Dat is voornamelijk te danken aan de aanwezigheid van het heel bijzondere veilinggebouw ‘De Broekerveiling’. Hier konden de schuiten van de tuinders van de akker tot onder de veilingklok varen. Het is nu een museum, waar de geschiedenis herleeft en waar u zelf even deel van kan uitmaken. Rondvaarten langs de oude akkers, natuurlijk het veilinggebouw en zelf op de knop mogen drukken om uw eigen groenten te kopen. Zo wordt het misschien toch nog een exotische bestemming van een dagje uit.

Lees meer over de gemeente Langedijk

Auteur: Frans Diederik

Publicatiedatum: 28/01/2011

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.