2 min

Drijvende kracht achter de aanleg van het Noordhollandsch Kanaal was koning Willem I. De nieuwe waterweg moest de bereikbaarheid van de zeehaven Amsterdam verbeteren en daarmee de zieltogende Nederlands economie vooruithelpen. Daarnaast had de vorst militaire motieven en hoopte hij de werkgelegenheid te stimuleren met de kanaalaanleg.

De ontwerper van het Noordhollandsch Kanaal was waterstaatinspecteur Jan Blanken Jansz (1755-1838), een timmermanszoon uit Bergambacht in de Krimpenerwaard. Ingenieur Blanken had een lange staat van dienst. Toen hij het kanaal ontwierp, had hij al de respectabele leeftijd van 65 jaar bereikt. Dit huzarenstukje van tachtig kilometer lengte met innovaties als vlotbruggen en waaiersluizen zou zijn levenswerk worden.

Poldergasten bij de afbraak van de Neckerpoort te Purmerend tijdens de aanleg van het Noordhollands Kanaal, circa 1820. Collectie RCE.

Van Amsterdam naar Den Helder

Voor Amsterdam, de belangrijkste havenstad van Nederland, was een goede zeeverbinding onontbeerlijk. Het Noordhollandsch Kanaal bood een veilig alternatief voor de bestaande route over de onberekenbare Zuiderzee. Duizenden grondwerkers uit alle windstreken baanden zich bij de aanleg van het Noordhollandsch Kanaal een weg door modder en slijk. Onderbetaald en geplaagd door slechte leefomstandigheden en huisvesting konden de spanningen soms hoog oplopen. In 1823 werd een aannemer wegens zelfs gelyncht door zijn woedende werkvolk.

Voor de Waterlandse steden langs de route bracht de aanleg van het Noordhollandsch Kanaal grote veranderingen teweeg. Purmerend had er zelfs een economische bloeiperiode aan te danken. Naast dit profijt kleefden er ook nadelen aan de nieuwe waterweg: zo verdween een deel van het architectonische erfgoed van Alkmaar door sloop. De komst van het kanaal schudde Alkmaar wakker, maar betekende een opoffering van het oude stadshart.

Zeilschepen op het bevroren Noordhollandsch kanaal bij Purmerend, 1830. Collectie Provinciale Atlas, Noord-Hollands Archief.

Artikel en activiteiten

Het kanaal werd in december 1824 geopend, dit jaar precies 200 jaar geleden. Ter gelegenheid van dit jubileum heeft de provincie Noord-Holland een uitgebreid artikel geschreven over het kanaal, waarin de geschiedenis van het plan tot de opening wordt beschreven. Sinds 1995 is de provincie namelijk beheerder van het kanaal. In het artikel wordt daarom ook vooruitgeblikt naar de toekomst, waarin de provincie het kanaal aantrekkelijker wil maken voor goederenvervoer om daarmee de drukte op de wegen en de uitstoot te verminderen.

Daarnaast zal het jubileum dit jaar op verschillende plekken in Noord-Holland gevierd worden. Zo is er in het Zijper Museum in Schagerbrug nog het hele jaar een tentoonstelling over het Noordhollandsch Kanaal te zien, getiteld “Er zal zijn een kanaal”.

Tekst: Redactie Oneindig Noord-Holland

Publicatiedatum: 17/04/2024