3 min

Aantrekkingskracht

De Matthäus Passion telt jaarlijks vele uitvoeringen en een brede schare muziekminnaars. De een ervaart de Matthäus Passion als een werelds kunstwerk, de ander ondergaat de Matthäus Passion als religieuze meditatie. Maar feit is dat miljoenen kerkelijken en niet-kerkelijken, gelovigen en niet-gelovigen, muzikaal ontwikkelden en minder muzikaal ontwikkelden op de Matthäus Passion afkomen.

Dirigent Jonker leidt een uitvoering van de Matthäus Passion in de Alkmaarse Grote Kerk in 1964. Beeld: ‘Ik was erbij’, deel 2 (2010).

Censuur

De Matthäus Passion is in Alkmaar geïntroduceerd door Cornelis Jonker uit Schoorl: muziekleraar en dirigent van het Hervormd Zangkoor (dat vanaf 1947 onder de naam Alkmaarse Oratorium Vereniging verder ging). Op 15 en 16 mei 1943 – tijdens de Duitse bezetting – vond de eerste uitvoering plaats. Om de Duitse censuur te omzeilen werd de Matthäus Passion als een gewone kerkdienst geprogrammeerd. De Matthäus werd vertolkt door het knapenkoor, het grote koor, het Residentieorkest en voor die tijd belangrijke solisten als Ankie van Wickevoort Crommelin, Roos Boelsma, Laurens Bogtman en Jan Schipper.

Begin van een traditie

De uitvoeringen in de Grote Kerk trokken een groot publiek. Van Texel tot aan de Zaanstreek kwam men naar Alkmaar. Steeds was de Grote Kerk tot de laatste plaats bezet. Onder de beproefde leiding van Cornelis Jonker oogstten de uitvoeringen alom bewondering en positieve kritieken. De enige dissonant was het gemopper in de jaren vijftig over een te koude kerk of een minder strategische plaats. Maar wie eenmaal van de Matthäus Passion had geproefd, zou niet snel klagen over een te lange zit.

Aafje Heynis, altzangeres met internationale faam. In binnen- en buitenland trad zij op onder vele beroemde dirigenten. Zij zong ook verschillende keren als soliste bij Zaanse koren. In 1961 ontving zij de Miss Harriet Cohen International Music Reward. Beeld: Gemeentearchief Zaanstad.

In tranen door Aafje Heynis

De Alkmaarse Matthäus Passion kende door de jaren heen een uitgelezen bezetting van musici en zangsolisten die borg stonden voor een hoog muzikaal en artistiek niveau. De optredens van de alt Aafje Heynis in de jaren vijftig staan echter met gouden letters in de annalen opgetekend. Aafje Heynis, een beroemd zangeres en geboren op 2 mei 1924 te Krommenie, zong haar aria’s zo prachtig en bijna devoot dat de bezoekers tot tranen toe waren bewogen. Haar optredens verleidden de critici tot lyrische commentaren. Zij doorgrondde de ziel van Bach’s muziek. Haar prachtige timbre en technische vermogen stelden haar in staat deze ziel te verklanken. Aafje Heynis reageerde nogal nuchter op de euforische commentaren. “….die hangt weer”, placht de Zaanse nachtegaal uit Krommenie te zeggen als zij wederom een Matthäus Passion tot een goed einde had gebracht. Aafke Heynis overleed op 16 december 2015.

Hoes van een langspeelplaat met muziek van Bach, Brahms, Handel en Ritter.

De Alkmaarse Matthäus Passion behoort tot de mooiste muzikale tradities van de stad. Elk jaar weer, in de week voorafgaand aan Pasen, staat Bachs bekendste werk geprogrammeerd. Uiteraard in de Grote Kerk en voor een groot publiek.

Auteur: Jan van Baar, Regionaal Archief Alkmaar

Publicatiedatum: 17/08/2011