5 min

Inundatie met twee knallen en een storm

En in de kleine 100 jaar dat de polder bestaat, heeft deze het nodige meegemaakt. Zo werd deze binnen 20 jaar na drooglegging met twee knallen weer onder water gezet. In april 1945 kregen de jonge pioniers maar een paar uur van tevoren een waarschuwing van de Duitse bezetter om huis en haard te verlaten. Zevenduizend bewoners en meer dan duizend onderduikers vluchtten met wat schaarse bezittingen terug naar het oude land. De meistorm die volgde maakte het af. Met lede ogen zagen zij het kolkende IJsselmeerwater het nieuwgewonnen land, de nagelnieuwe boerderijen en alle oogst verslinden.

Plan voor de Verkaveling, 1929. Collectie Regionaal Archief Alkmaar / Catalogusnummer PR1005159.

Dijkaanleg aan het IJsselmeer, ca. 1931. Regionaal Archief Alkmaar / Catalogusnummer 1516_0029_0009.

Wederopbouw en nieuwe architectuur

Toch stond de eerste oogst alweer in 1946 op de akkers. In een razend tempo werd de polder weer drooggemalen en boerderijen opgebouwd. Alles zorgvuldig gedocumenteerd en gerestaureerd naar de laatste inzichten. Zo werd niet altijd de boerderij opnieuw opgebouwd maar werd soms gekozen voor het aanpassen van de kapschuur op het erf. Ook de woningen van de boeren kregen architectonische detaillering passend bij de nieuwe tijd. Het duurde tot ver in de jaren vijftig voordat alle boerderijen, woningen, scholen, winkels, kantoren, wegen en bruggen weer waren opgebouwd.

Marnic Hoeve, 1939. Foto via Historisch Genootschap Wieringermeer.

Schade aan de Marnic Hoeve na inundatie. Foto via Historisch Genootschap Wieringermeer.

Schade aan de Marnic Hoeve na inundatie. Foto via Historisch Genootschap Wieringermeer.

Toenemende welvaart en mechanisatie

De jaren ‘50 en ‘60 waren een periode van toenemende welvaart in de Wieringermeer. Innovaties veranderden de landbouw razendsnel. Het dorp Kreileroord werd in 1959 gebouwd voor landarbeiders maar voordat het dorp van de tekentafel kwam, had mechanisatie de vraag naar handen al doen afnemen. Veel van de landarbeiders en opzichterswoningen in de rest van de polder waren inmiddels ook gewone woningen geworden.

Vanaf de jaren ’70 van de vorige eeuw tot nu bleef de Wieringermeerpolder volop in beweging. Meerdere grootschalige projecten veranderden de polder in het gebied dat het nu is. Boerderijen werden door de pachters gekocht van De Domeinen. De oorspronkelijke gemengde bedrijven specialiseerden zich en schaalvergroting nam toe. Veel nazaten van de pachters van toen, boeren nu nog op het land van hun opa’s en oma’s. De boerderijnamen geven een mooi inkijkje in de ontwikkeling. Zo heeft de Marnic Hoeve aan de Groetweg een geschiedenis die parallel loopt aan die van de Wieringermeerpolder.

Bouw Kreileroord, 1956 of later. De plafondhangers voor woningen aan de Vlasstraat worden klaargemaakt door Kees Timmermans uit Wieringerwerf (links) en Cor de Jong uit Slootdorp (rechts). Foto via Historisch Genootschap Wieringermeer.

De familiegeschiedenis achter de Marnic Hoeve

De eerste Marnic Hoeve stond aan de Tussenweg. Een gebied dat tegenwoordig gedomineerd wordt door de kassen van Agriport. Pionier Nicolaas Knook uit de Purmerpolder startte er als pachter de boerderij die hij naar zijn echtgenote MARgareta en zichzelf; NIColaas noemde. Bovendien was de naam een mooie referentie naar MARitiem en NICola, νικάω, Oudgrieks voor overwinning. Kleinzoon Coen en zijn vrouw Margriet, pionierskleindochter van de Ulkeweg, hadden tot 2005 een akkerbouwbedrijf op de Marnic Hoeve tot Agriport oprukte en ze de mogelijkheid kregen om elders in de Wieringermeerpolder neer te strijken. Ze vonden een fraaie S6F Wieringermeerboerderij uit 1936. Zo startten Coen, (officieel NIColaas geheten) en MARgriet de nieuwe Marnic Hoeve. Coen zorgde ervoor dat de naam meeverhuisde naar de nieuwe Wieringermeerboerderij.

Coen en Margriet voor de nieuwe Marnic Hoeve. Foto via Coen en Margriet.

Bij de nieuwe boerderij hoorde ook nieuwe bedrijfsvoering. Coen startte zijn agrarische adviesbureau en is bodemcoach. Margriet runt Stichting ZOdIEZiJN. Samen runnen ze bovendien een plek voor campers op het erf. Zo kunnen ook gasten genieten van de prachtige Wieringermeerpolder. En de andere Wieringermeerboerderijen in de polder zullen vast ook zulke mooie verhalen kennen. Van de 480 Wieringermeerboerderijen zijn er maar liefst 194 met een naam.

Coen en Margriet voor de bodemkaart. Foto: Anna Groentjes, 2025.

Onderzoek naar de historie van de polderboerderijen

Het Historisch Genootschap Wieringermeer kan alles vertellen over de ontstaansgeschiedenis van de polder en heeft fraaie historische foto’s van haar bewoners. Het Regionaal Archief heeft vele bouwtekeningen van het eerste uur en de uitgaves Wording en Opbouw en Boerderijen geven een prachtig overzicht van het uit de klei trekken van de polder. En dat is nog maar een fragment van alle bronnen die er beschikbaar zijn. Gemeente Hollands Kroon zag deze kennis graag gebundeld en vroeg stichting MOOI Noord-Holland en de Vrije Universiteit Amsterdam een inventarisatie uit te voeren van de Wieringermeerpolder.

Vol enthousiasme doken de onderzoekers de archieven in en vonden pareltjes als een brochure van de Wereldtentoonstelling La Mise en Culture du Wieringermeerpolder uit 1937 en een prachtige folder van firma Schokbeton (dankzij Fred de Vries van Het Historisch Genootschap Wieringermeer). Daarnaast moesten de boerderijen natuurlijk ook in hun eigen omgeving vanaf straat bekeken worden en trokken de onderzoekers de polder in. Er zijn 480 boerderijen geteld en beschreven. Meer dan negentien verschillende typen Wieringermeerboerderijen zijn er gevonden met daarin weer allerlei variaties van samenstellingen met de pachterswoningen. En meer dan 50 dubbele landarbeiderswoningen die bij de ontginningsschuren in de polder opgetrokken waren.

La Mise en Culture Wieringermeerpolder. Brochure wereldtentoonstelling Parijs 1937. Foto: Anna Groentjes, 2025.

In totaal zijn er 594 gebouwen bezocht. Hier en daar was de boerderij pas net gesloopt. Alle kennis is gebundeld; het kavelnummer, het type boerderij. Of de boerderij een naam heeft of heeft gehad en of nazaten van de pioniers nog op de boerderij zijn maar ook verhalen van bewoners en eigenaren. Een klankbordgroep samengesteld uit deelnemers van gemeente Hollands Kroon, de Vrije Universiteit Amsterdam, Historisch Genootschap Wieringermeer, LTO Noord en onafhankelijke architectuurspecialisten kregen al een voorproefje en het project zal eind zomer 2025 afgerond worden.

Voor meer informatie houdt u de website van de Gemeente Hollands Kroon in de gaten.

Auteur: Anna Groentjes

Publicatiedatum: 11/09/2025