Schaapskooi Aardjesberg was maar een kort leven beschoren

Schapen en heide horen bij elkaar. Niet voor niets waren schilders als Anton Mauve en Jan van Ravenswaay onder de indruk van de schaapskuddes op de Gooise heide. Toch is het niet vanzelfsprekend om grazende schapen op de heide te zien. Lange tijd liepen er geen schapen op de Gooise heide. Totdat de Larense architect Wouter Hamdorff in 1935 opdracht kreeg een schaapskooi met een herderswoning te bouwen op de Aardjesberg.

2 min

Zwerfkeien van de Aardjesberg

De opdracht voor een schaapskooi werd in 1935 gegeven door het Goois Natuurreservaat. Architect Wouter Hamdorff had het lumineuze idee om de kooi te bouwen van op de Aardjesberg gevonden zwerfkeien. In de bodem van de Aardjesberg ligt keileem dat na de ijstijden is achtergebleven. De ruige muurbekleding zou goed harmoniëren met de heide.

A.J. Aalders, medewerker van het Goois Museum in Hilversum, bezoekt tijdens de bouw van de schaapskooi de Aardjesberg. Hij treft er een bouwplaats aan vol met mensen. “Bij het naderen van de bouwplek hoorde ik hameren, kloppen, graven en het spoelen van water. Ik zag mensen geknield bij een grote watertobbe leem en zand van stenen spoelen.”

Geologisch museummedewerker Aalders is niet zo geïnteresseerd in de bouw maar veel meer in de zwerfstenen. Hij moet lachen om de bouwvakkers die met volle borst zingen over de koloniaal die naar Indië vertrok en zijn meissie nooit meer ziet. Aalders is enthousiast over de kwaliteit van de stenen die hij aantreft. Met een zak vol stenen voor het museum keert hij moe maar voldaan naar huis.

De schaapskudde bij de schaapskooi op de Aardjesberg, 1936. Beeld: Archief Gooi en Vechtstreek, Hilversum, foto Jacques Stevens.

Brand en vernieling

De schaapherder Joost de Heus uit Hilversum liet de schaapskudde groeien tot 200 stuks. Wat met zoveel enthousiasme was begonnen liep jammer genoeg uit op een mislukking. De schapen waren geen echte heideschapen en moesten worden bijgevoerd. Ook de plaatsing van de kooi midden op de hei was geen goede keuze. De schapen waren gewend om vanuit de dorpen in groepjes naar de heide te lopen. De kooi met de herderswoning lag bovenop de Aardjesberg, een hoge plek die overal goed was te zien.

Het was een prachtige schietschijf voor de Duitse bezetter. De woning van de herder werd in februari 1945 in brand geschoten door balorige Duitse soldaten. Het duurde niet lang of aan de prachtige schaapskooi werd door het publiek “door vernieling en diefstal veel schade aangericht”. 1945 was een koude winter en de mensen waren op zoek naar hout om hun kachel te stoken. Het zou nog bijna 10 jaar duren eer er een nieuwe schaapskudde kwam. De nieuwe schaapskooi verrees tegenover het Sint Janskerkhof. Er zijn plannen om deze schaapskooi weer nieuw leven in te blazen.

Bronnen: