3 min

Jeugd

Philips Wouwerman was de oudste zoon van schilder Pouwels Joostensz. Wouwerman en diens vierde vrouw Susanna van den Bogert. Hij heeft een groot deel van zijn leven in Haarlem doorgebracht en is daar ook in de leer geweest bij Frans Hals, naast dat zijn vader hem waarschijnlijk het één en ander heeft meegegeven. Rond 1638 heeft Wouwerman enkele weken in de studio van de Duitse schilder Evert Decker in Hamburg gewerkt. Hier trouwde hij ook met Annetje Pietersz. van Broeckhof.

Strijdtoneel met Paarden. Geschilderd door Philips Wouwermans tussen 1660-1670. In het bezit van het Mauritshuis. Bron: Flickr.com, Jean Louis Mazieres (Mazanto)

Terug in Haarlem werd de kunstschilder in 1640 lid van de Haarlemse schildersgilde. Wouwerman ging als landschapsschilder aan het werk en is zich vervolgens vooral gaan richten op het schilderen van paarden. Dit omdat hij uiteraard een paardenliefhebber was en het hielp hem ook zich te onderscheiden van de vele andere kunstenaars in de stad. De kunstenaar schilderde echter weinig paardenportretten, maar vooral landschappen met boeren, jagers, mythische figuren of soldaten, waar enkele of meerdere paarden in aanwezig waren en al dan niet een hoofdrol kregen.

De Schimmel. Staande op een heuvel houdt een jongen een wit paard bij de toom terwijl rechts de ruiter gehurkt zijn behoefte doet. Philips Wouwerman in 1646. Bron: Wikimedia Commons, Rijksmuseum Amsterdam

Paarden

Er is een geleidelijke verandering te zien in de wijze waarop Wouwerman de paarden schilderde. Vooral in het begin slaagde de schilder er niet altijd zijn edele dieren de juiste anatomische verhoudingen te geven. Bovendien zien de paarden in zijn vroegere schilderijen er, vergeleken met zijn latere werk, vaak wat stijfjes uit. In de loop van zijn carrière wist hij dit te verbeteren. Een terugkerend element in Wouwermans paardenvoorstellingen is een wit paard dat door de vaak wat duistere setting opvalt en daarmee vaak een hoofdrol bekleedt. Een ander opvallend kenmerk in zijn werken is de compositie, waarbij hij vaak alle aandacht vestigde op een groep van mensen en paarden in het schilderij die in een soort afgeplatte driehoek bij elkaar staan zonder dat een enkeling zich afzondert.

Halt of a Hunting Party. Door Philips Wouwerman, ca. 1665. Bron: Wikimedia Commons

Mateloos populair

Tegenwoordig is zijn naam misschien minder bekend dan die van Rembrandt of Vermeer, maar in zijn tijd was dit wel anders. De schilderijen van Philips Wouwerman waren in de Gouden Eeuw mateloos populair bij rijke burgers en ook vorsten waren zeer geïnteresseerd in de voorstellingen met paarden. Stadhouder Willem V (1748-1806) bezat negen schilderijen van Wouwerman, waaronder diens ‘Veldslag’ (ca. 1655-1660) waar de stadhouder ruim 4,5 duizend gulden voor had betaald, meer dan hij toen ooit voor een werk van Rembrandt of Vermeer had uitgegeven. Veertig andere werken waren in het bezit van Catharina de Grote (1729-1796).

The Horse Fair. Paardenjaarmarkt door Philips Wouwerman, ca. 1665. Bron: Wikimedia Commons

‘Te paard!’

Wouwerman heeft aan de lopende band door geschilderd en zo een behoorlijk oeuvre achtergelaten, rijk aan ongeveer zeshonderd schilderijen. Hij overleed op 19 mei 1668 en werd vier dagen later in de Nieuwe Kerk in Haarlem begraven. Zijn vrouw stierf twee jaar na hem. Na zijn succes in de zeventiende en achttiende eeuw nam de populariteit van Wouwermans schilderijen in de loop van de negentiende eeuw af. In 2009 besloten het Mauritshuis in Den Haag en het ‘Gemäldegalerie Alter Meister’ in Kassel, Duitsland, met de overzichtsvoorstelling ‘Te paard! De wereld van Philips Wouwerman’ de werken van de schilder opnieuw in de bekendheid te brengen.

Cavalier met paard. Schilderij van Philips Wouwerman. Bron: Wikimedia Commons

Tekst: Liza Koppenrade

Bronnen

• Digitale Kunstkrant. (28 december 2009). Te paard!. Geraadpleegd op 26 mei 2015, via: http://www.digitalekunstkrant.nl/?p=699
• Rijksbureau van Kunsthistorische Documentatie. (z.d.). Philips Wouwerman. Geraadpleegd op 26 mei 2015, via: https://rkd.nl/nl/home/artists/85690
• Smallenburg, Sandra. (2009). De wulpse paarden van Philips Wouwerman. NRC. Geraadpleegd op 26 mei 2015, via: http://vorige.nrc.nl/multimedia/archive/00262/wouwerman_262037a.pdf
• Straus, Cees. (24 november 2009). Paarden en veel meer. Trouw. Geraadpleegd op 26 mei 2015, via: http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1180349/2009/11/24/Paarden-en-veel-meer.dhtml?cw_agreed=1

Publicatiedatum: 26/05/2015