Het Hoge Bruggetje over de Where

Er zit een kromming in de loop van de Where aan de noordoostkant van de oude stad. Het water van de Where liep hier tot 1965 rechtdoor tot in de Beemsterringvaart en loopt nu om het centrum heen. Honderden jaren was dit riviertje de levensader van de stad. Nu raast hier het verkeer over de Gedempte Where.

2 min

Het in de volksmond genoemde Hoge Bruggetje over de Where. Beeld: VHP.

Hoornse Eiland

Dit deel van het riviertje de Where dat dwars door de stad liep werd gebruikt als haven. Via de Where kon men de meren Purmer, Beemster en Wormer bereiken, met name van belang voor de visserij. Deze meren zijn in de zeventiende eeuw ingepolderd.

Het gebied waar nu het oude postkantoor staat en daarachter de Hoornse Buurt en het Venediën werd samen met het huidige Whereplantsoen en het Molenplantsoen ook wel het ‘Hoornse Eiland’ genoemd. Het werd aan alle kanten omgeven door water en was alleen bereikbaar over een brug. Er waren er drie over de Where en één aan de andere kant over de Noordelijke Stadsgracht.

Zeventiende-eeuwse stadsplattegrond van Purmerend (Frederick de Wit, 1690). Op de kaart is goed te zien hoe de Where dwars door de stad loopt. In het noorden is het ‘Hoornse Eiland’ te zien, omsloten door het water van de Where en de Noordelijke Singelgracht.

Het Hoge Bruggetje

Ongeveer op deze plek lag het in de volksmond zogenoemde ‘Hoge Bruggetje’, zoals te zien op bijgaande foto. Officieel heette deze brug de Jaap Kroonsbrug. Het was een smalle draaibrug van 1.20 meter breed. Over deze brug kwam men vanaf de Achterdijk in het Molenplantsoen. Beneden de helling van dit bruggetje lag een scheepsreparatiewerf.

De vroegere scheepsreperatiewerf aan de voet van het Hoge Bruggetje. Beeld: VHP.

Noordelijke Stadsgracht

De huidige waterloop was tot 1965 de Noordelijke Stadsgracht, die in dat jaar werd verbreed, uitgediept en rechtgetrokken. Dit was noodzakelijk omdat de Where deel uitmaakt van de Schermerboezem. Dit betekent dat via dit water het uitgemalen polderwater uit de omliggende polders zijn weg vindt naar bijvoorbeeld het IJsselmeer. Ook bleef hierdoor de scheepvaart mogelijk. Door de verbreding ging een groot deel van het Whereplantsoen verloren en het Molenplantsoen verdween helemaal, alleen de naam is er nog.

Auteur: Jan Dekkers (Vereniging Historisch Purmerend) / Redactie ONH

Publicatiedatum: 25/06/2011