Klein is het museum niet. Een groot deel van de vroegere gevangenis op het Oostereiland in Hoorn is ingericht met van alles uit de vorige eeuw. ‘Kijk, zo’n autootje had ik ook,’ wijst een opa. Speelgoed van vroeger. Een koffergrammofoon, de eerste tv-toestellen uit de tijd dat je alleen nog bibberende zwart-wit beelden ontving. Van hoogstens twee zenders.

En kijk daar: net onze huiskamer van de jaren zeventig. De kleuren oranje en bruin voeren hier de boventoon. Ach ja, van die rotan stoeltjes. O zie je dat? Een Tomado boekenrekje. Dwalend door het Museum van de 20^e Eeuw is een feest van herkenning. Overal klinken blij verraste uitroepen. Ouderen voelen zich plots weer jong. Jongeren kijken verbaasd – en lichtelijk – meewarig hoe hun (groot)ouders vroeger leefden.

Willeke

Als je een museum inricht met voorwerpen uit een hele eeuw, is er altijd wel iets te vinden voor iedere volwassene. Op een heel oud tv-toestel zingt Willeke Alberti met haar vader. Iets verderop heb je een bescheiden hoekje met platenhoezen en een filmposter uit de jaren ‘80 – de tijd van de eerste radiopiratenzender en de commerciële tv-zender RTL-Veronique.

In april 2019 viert het museum het 25-jarig bestaan. De eerste jaren was het gevestigd in enkele kaaspakhuizen in de binnenstad van Hoorn. Maar in 2011 verhuisde de collectie naar het Oostereiland in de haven van de stad.

Krententuin

Dat (kunstmatige) Oostereiland is rond het midden van de 17^e eeuw opgeworpen. De Admiraliteit (marine) met bijbehorende magazijnen was er ondergebracht. Een replica van De Halve Maen, een schip van de VOC, ligt aangemeerd aan het Oostereiland. Later deden de gebouwen op dit eiland  dienst als gesticht voor bedelaars en van 1819 tot 2003 fungeerde het complex als gevangenis. Dat het adres Krententuin is, dankt de plek aan het feit hier tussen 1886 en 1932 een rijkswerkinrichting zat waar krenten werden gesorteerd. De bevolking van Hoorn noemde het Oostereiland zodoende de Krententuin.

Brei gezellig een pennetje mee. Zo’n uitnodiging staat op een briefje in een mand vol breigoed. De eerste steken staan al op de pennen. Zo te zien gaat regelmatig een bezoek(st)er op deze uitnodiging in. Dat tekent de sfeer die in het museum hangt, je bent terug in de tijd. Het tempo binnen ligt lager dan buiten in de hedendaagse wereld.

Floris

Hoewel rustig? Een tijdelijke tentoonstelling is gewijd aan Floris. Nu een halve eeuw geleden kwam deze tv-serie op de beeldbuis. Je ziet op films Floris (een jonge Rutger Hauer) met zijn paard over de velden draven. ‘Dat was even snel schakelen’, vertelt museumdirecteur Hans Stuijfbergen. In september las hij dat er een boek over Floris zou verschijnen, met het complete verhaal achter de veel bekeken tv-serie. Een in het museum geplande tijdelijke expositie werd verschoven en begin dit jaar stond Floris centraal op een tentoonstelling die laat zien hoe de tv-serie is ontstaan en hoe die werd opgenomen. Floris was de start van de carrières van Rutger Hauer, Paul Verhoeven en Gerard Soeteman.

Treintjes

Spelen met treintjes was populair de vorige eeuw. Met een expositie van Märklin speelgoed van 1900 tot 1940 speelt het museum hierop in. Met prachtige stations en locomotieven natuurlijk, maar ook met modelauto’s en fornuisjes van Märklin.

Het moet vreemd lopen, wil je in het ‘open depot’ ook niet van alles zien dat aan vroeger herinnert. En dan hebben we, vertelt Hans Stuijfbergen, ook nog twee gesloten depots. Regelmatig krijgt hij voorwerpen aangeboden die bezoekers thuis nog op zolder hebben staan. De collectie van het museum  is al omvangrijk, maar toch krijgt de directeur soms een foto gemaild van iets dat prima in de collectie past.

Jaren ‘70

Vanzelfsprekend verschuift de belangstelling van de bezoekers met de jaren. Momenteel roept het hoekje met de inrichting van de jaren ’70 opvallend veel reacties op; meer dan het hoekje dat een beeld geeft van het interieur van een arbeidersgezin anno begin vorige eeuw. Kinderen sliepen samen in één bed. De houten poepdoos stond naast het tafeltje dat als keuken dienst deed. Armoe troef. Die tijd heeft vrijwel geen bezoeker meer meegemaakt. We leven nu enkele generaties verder.

De tijd gaat snel. Zeventigers denken bij een telefoon onwillekeurig aan dat grote zwarte toestel dat op een tafel stond of aan de wand was gemonteerd. Je was als gezin blij als je een telefoon in huis had. Er waren tijden dat je alleen een telefoonaansluiting kreeg als je die nodig had voor het werk, of als je altijd bereikbaar moest zijn. En nu? Wie dat leuk vindt kan met de eigen mobiele telefoon een foto maken van zo’n ouderwets geval met een draaischijf. En dan die foto meteen nog verzenden ook.

Je ziet groepen scholieren door het museum dwalen. Er valt immers van alles te vertellen en te tonen over ons leven van pakweg een halve eeuw geleden. Op jaarbasis trekt dit museum meer dan 60 duizend bezoekers. Het museum toont naast de vaste collectie ook wisselende tijdelijke exposities.

Museum van de 20^e Eeuw, Krententuin 24 (Oostereiland), Hoorn
Voor openingstijden, bereikbaarheid andere info: www.museumhoorn.nl

Tekst: Jan Maarten Pekelharing

Publicatiedatum: 14/02/2019