Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

De lijnbaan in Graft

In 1819 zijn er in Graft - waartoe toen ook Oost- en West-Graftdijk en Noordeinde behoren - acht touwslagerijen in bedrijf. Zeven leveren scheeps- en ander zwaar touwwerk, één slaat dun touwwerk. Zes touwslagerijen, ook wel lijnbanen genoemd, bevinden zich in Noordeinde, één in Grootschermer en één in Graft: lijnbaan De Poel.

Bijna driehonderd jaar lang wordt hier hennepgaren verwerkt tot touw en scheepstrossen. Lijnbaan De Poel heeft zijn naam te danken aan ‘baander’ Jan Aertz Poel, die de lijnbaan in 1638 kocht. Eind achttiende eeuw krijgt de Rijper redersfamilie Boon het bedrijf in eigendom.

 

Voorbeeld van een lijnbaan

Een lijnbaan of touwslagerij.

 

Kinderarbeid

In de hoogtijdagen rond 1843 geeft De Poel werk aan negentien spinners, lijndraaiers en baandersknechten:vijftien volwassenen mannen en vier jongens.
Kinderarbeid is in die tijd heel gewoon.
Een lijstje uit De Rijp uit die tijd laat dat zien: vierentwintig bedrijven hadden een kind in dienst, de kaarsenmakerij twee en de zaagmolen drie. In de vellenbloterij, waar dierenhuiden werden onthaard om leer van te maken, werkten twee kinderen en in de leerlooierij acht. Kinderen doen vies en ongezond werk, werken zes dagen in de week en krijgen weinig betaald.

Na het overlijden van de laatste telg van de redersfamilie Boon, Jan junior in 1847, gaat De Poel over naar de Maatschappij der Nijverheid (opgericht uit de nalatenschap van Jan Boon jr.)
Eind 1800 loopt de vraag naar zwaar touwwerk snel terug door de komst van stoomschepen en de machinale fabricage van staaldraad. Directeur Prince stelt in 1901 in de vennotenvergadering de vraag of de touwslagerij als een bedrijf of als een liefdadigheidsinstelling gezien moest worden.

De Poel zet al in een vroeg stadium een door stoom aangedreven ‘touwmesine’ in, die sterk kostenbesparend moet gaan werken. Maar ‘het ding’ blijkt ‘weerdeloos, deerom was ‘r freugde in ’t kamp’ van de arbeiders. Vandaar dat zij er van ’s ochtends vier tot ’s avonds acht uur tegen een zeer schamel loon van 60 a 80 cent blijven werken.

Einde van De Poel

De Maatschappij houdt De Poel ondanks oplopende verliezen nog een aantal jaren in bedrijf vanwege de werkgelegenheid.
In 1905 worden baanpad, erf en gebouwen definitief verkocht. Lijnbaan De Poel, de laatste grote lijnbaan in Graft, is niet meer.

Tegenwoordig herinnert alleen de naam nog aan Lijnbaan De Poel.
Het staat op de gevel van het woonhuis en het is de naam van het naastgelegen benzinestation.

Publicatiedatum: 08/11/2011

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.