Canon-gebulder in de Zijpe

Hij kon er zelf niet meer bij zijn, de samensteller en schrijver van alle veertig vensters die de Canon van de Zijpe vormen. Frank van Loo overleed in de zomer van 2010 toen de eerste drukproeven van de pers rolden. Een groot deel van zijn leven heeft hij besteed aan het navorsen van de geschiedenis van zijn woonomgeving. Dit zou zijn chef d’oeuvre worden, maar werd zijn zwanenzang. Heel toepasselijk als je weet dat in het wapen van de gemeente Zijpe een naar links staande zwaan staat.

3 min

Pioniers in de polder

De polder werd pas zo’n goede vierhonderd jaar geleden bevolkt door ‘pioniers’. Ze kwamen overal uit de Nederlanden vandaan en zochten hun geluk in deze verre uithoek van de Lage Landen. De geschiedenis van het gebied gaat echter veel verder terug: tot het moment waarop voor het eerst een redelijke zekerheid bestond dat huis en haard niet direct door de zee werden overspoeld. Dat was ruim 5000 jaar geleden! De mensen die het gebied toen bevolkten hoorden tot de ‘Enkelgrafcultuur’ uit de late steentijd.

Wapen van Zijpe. Beeld: Zijper Museum.

Rechte kavelsloten

Met een (te) grote sprong gaan we naar de vroege middeleeuwen, als de zegeningen van het christendom worden losgelaten op de streek en haar bewoners. Rechte kavelsloten worden aangelegd om het weerbarstige veengebied te ontginnen. Ook komt er orde en regelmaat van kerkbezoek en pachtbetalingen. Als een van de oudste plaatsen speelt Callantsoog daarbij een rol als centrum van de macht van de oudste Hollandse graven en de opkomende Abdij van Egmond.

Aan alle ijdelheid komt een einde als de natuur stukje voor beetje de mens afneemt wat door hem is gemaakt. Via de openingen in de kust waar eerst het binnenwater naar buiten liep, stroomt nu in overvloed zout water naar binnen en overspoelt bijna alles wat nu de gemeente Zijpe is.

Reconstructie kamp van de Enkelgrafcultuur. Beeld: Zijper Museum.

Kaarten, officiële stukken en portretten

Dan volgt de kern van het boek: de bedijking van het overstroomde land, de ontginning en ingebruikname van de herwonnen gronden. Dan begint ook de geschiedenis in het geschreven woord. Vanaf de zestiende eeuw werd bijna elke gebeurtenis van enig belang vastgelegd. Zo zijn er vele kaarten vervaardigd waar ieders belangen duidelijk zichtbaar op werden vastgelegd. Ook zijn er vele officiële stukken waaraan lakzegels werden gehecht. Uiteraard ontbreken degenen niet die hun zegels hadden gestempeld. Zij zagen graag hun portretten hangen op in het oog lopende plaatsen. Nu krijgen ze weer aandacht door de vele afbeeldingen waarmee het boekje is verluchtigd.

Bier voor 400 jaar Zijpe. Beeld: Zijper Museum.

Onderwerpen als de agrarische geschiedenis en de ontwikkelingen op het gebied van de recreatie krijgen volop de aandacht die ze verdienen en zijn hiermee tevens illustratief voor vele gemeenten aan de Hollandse kust.

Tenslotte krijgt ook de bestuurlijke ontwikkeling ruim aandacht: het toevoegen van dorpen aan de gemeente en het daarna weer weghalen van deze dorpen lijkt een bizar spel van de provinciale bestuurders te zijn geweest. De finale komt na de verschijningsdatum van het boekje: in 2013 gaat Zijpe samen met Schagen en Harenkarspel.

Burgemeester Siemers, geschilderd rond 1850. Beeld: Zijper Museum.

Auteur: Frans Diederik.

De publicatie ‘Canon van de Zijpe: Zijpe in 40 vensters’ is te koop in het Zijper Museum, gevestigd in Schagerbrug. Alle informatie over tentoonstellingen, archiefmateriaal, de bekende Niestadt-fotocollectie en nog veel meer is te vinden op de website van het Zijper Museum. Het museum werkt nauw samen met de Historische Vereniging ‘de Zijpe’.

Link naar de webpagina waarover het verhaal gaat:
www.zijpermuseum.nl/canon/boek.html
– www.zijpermuseum.nl/canon