Reizen was vroeger niet altijd even comfortabel. De wegen waren slecht en onverhard. Koetsen met vering waren nog niet uitgevonden. Maar in het waterrijke westen van Nederland werd daar iets op bedacht: de trekschuit. De trekschuit was het meest typerende vervoermiddel in het westelijk deel van Nederland. Comfortabel bovendien én punctueel. Buitenlandse bezoekers raakten er niet over uitgepraat.
>Aan de Dorpsstraat in Nieuwe Niedorp staan een basisschool en een voormalige onderwijzerswoning uit de jaren 1930. De twee gemeentelijke monumenten zijn prachtige voorbeelden van de traditionalistische stijl. Al ruim 18 jaar woont Gerald Langerak samen met zijn vrouw Jannie in de karakteristieke woning. Oneindig Noord-Holland sprak met hem over de geschiedenis van de gebouwen en over hoe het is om in zo’n bijzonder monument te wonen.
>Scheepvaart over zee heeft altijd een grote rol gespeeld in de Nederlandse geschiedenis, vooral tijdens de Gouden Eeuw. Dit gold ook voor de binnenvaart via het Haarlemmermeer, die Amsterdam en Haarlem met de grote steden in Zuid-Holland verbond. De vaarroutes gingen dwars door rivieren en vaarten, en langs kolken en sluizen.
>Het was op een mooie zondag ‘besaeyt met Menschen’ op de Spaarndammerdijk schreef Brederode (1585-1618). Hij had stadgenoten zien lopen over de dijk met zicht op het weidse polderland en het IJ. Even de stad ontvluchten – ook toen. Wandel (in gedachten) met Brederode mee de stad uit. De dijk op naar Spaarndam.
>De trekschuit was ooit een belangrijk onderdeel van het openbaar vervoer in Haarlem. Vanuit Haarlem werden zogenaamde trekvaarten aangelegd naar Amsterdam en Leiden. Naast de trekvaart liep een pad, waar de schuit door een paard over werd voortgetrokken.
>Je rijdt er langs, je vaart er voorbij, je vliegt er overheen, maar stap eens even uit de trein. Halverwege Amsterdam en Haarlem. Eeuwenlang niet meer dan een smal strookje land tussen grote watervlakten. Trekschuit, tram, trein – al het doorgaande verkeer wurmde zich door de flessenhals. Ga (in gedachten) mee op een ommetje door Halfweg met het verhaal van storm, stoom, schuiten en suikerbieten.
>Even de spreekwoordelijke ‘frisse neus halen’ is er soms noodgedwongen niet bij. Maar loop of fiets dan in gedachten even mee met een mooi tochtje van de Berlagebrug in Amsterdam naar de Bullewijk in Ouderkerk aan de Amstel. Pakweg tien kilometer met verrassende verhalen. Deel 4: van Ouderkerk naar Ouderkerk.
>Niet alle oude gebouwen verdienen het predicaat provinciaal monument. Pak de fiets of trek de wandelschoenen aan en ga over het lange Jaagpad van De Kwakel (bij Uithoorn) naar de Tolhuissluis. Daar zie je bescheiden sluiswachtershuisjes met monumentale status. En een theetuin. Om bij te komen.
>Trekschuit, trein. Van alles kwam naar Vogelenzang. Zelfs tienduizenden scouts reisden hierheen. En nu? De trekvaart dommelt, de trein negeert het mooie station. Vogelenzang is een dromerig dorp vol met herinneringen aan vroeger.
>Het huidige Tramplein in Purmerend functioneerde tot diep in de negentiende eeuw als opstapplaats voor de trekschuit naar Amsterdam of Hoorn. Omstreeks 1660 namen de besturen van de Staten van Holland en West Friesland, en de steden Amsterdam, Purmerend, Hoorn, Edam en Monnickendam het besluit tot aanleg van een stelsel van wegen en vaarten om het verkeer tussen deze vijf steden te bevorderen. Minder afhankelijk van de weersomstandigheden en een stuk comfortabeler dan paard en wagen zou de trekschuit gedurende lange tijd het belangrijkste vervoermiddel zijn voor wie in Waterland op reis wilde.
>De hedendaagse reiziger kan op verschillende manieren tussen Amsterdam en Haarlem reizen. De auto, trein of bus brengt ons snel en gemakkelijk naar de gewenste bestemming. In de 15e eeuw bestonden deze keuzemogelijkheden nog niet. De weg naar Haarlem was toen een waterweg voor scheepvaart.
>