4 min
Graaf Floris V (1254-1296) had het slim bekeken. Hij stichtte een jachtslot op een fraaie plek waar veel te schieten viel. Aan de voet van de duinen, waar beekjes stroomden. Hier lag destijds ‘de wildernisse van Hollandt’. Toepasselijk kreeg het jachtslot de naam ‘t Huys te Vogelesang. Nog altijd vind je rond Vogelenzang statige buitenplaatsen. Vogelenzang is een dorp waar de razende Randstad geen greep op lijkt te hebben. Behalve wanneer een sneltrein langs dendert.
Het treinstation van Vogelenzang ziet er voornaam uit, maar machinisten zetten er geen trein meer stil. Dat was in 1842 wel anders. In juni dat jaar maakte een stoomtrein een proefrit over de nieuwe spoorlijn van Haarlem tot bij Hillegom. Dat gaf blijkbaar geen onoverkomelijke problemen, want enkele maanden later kon je als reiziger van Vogelenzang naar Leiden rijden met de trein en in 1847 zelfs via Den Haag helemaal naar Rotterdam.
Trekvaart
Station Vogelenzang was het eerste station dat de reiziger aandeed op de lijn van Haarlem naar Leiden. Heemstede moest het aanvankelijk zonder eigen station doen.
De ongeveer vijfhonderd inwoners van Vogelenzang hadden ook al voor de komst van de stoomtrein een goede verbinding met de buitenwereld. Dat was sinds 1657, toen de trekvaart werd gegraven die Haarlem met Leiden verbond. Bij herberg ‘De witte hond’ legde de beurtschipper in Vogelenzang aan. De schipper kon er zijn paarden wisselen en passagiers kregen de gelegenheid de benen te strekken en iets te nuttigen. Overal langs trekvaarten had je dergelijke herbergen.
De trekvaart van Haarlem naar Leiden dommelt ter hoogte van Vogelenzang. Achter de bomen rechts gaat het statige station schuil.
Jaagpad
De spoorlijn was op de tekentafel langs de Leidse trekvaart getrokken. Wel werd er enige ruimte gelaten tussen het jaagpad en het spoor. Dit was om te voorkomen dat de paarden al te zeer zouden schrikken van het sissende en fluitende monster dat voorbij kon denderen.
De trekvaart, spoorbaan en doorgaande wegen lagen hier, aan de voet van de duinen, nogal dicht bij elkaar. Dat kon moeilijk anders, want het Haarlemmermeer liet weinig land meer over tussen de duinen en het water. Het droogleggen van dat meer begon in 1840. Na jaren pompen kwam in 1852 de bodem van het Haarlemmermeer in zicht.
Inmiddels reed de trein bij Vogelenzang al lang. Het lag voor de hand dat het na de komst van de spoorverbinding met de trekvaart bergafwaarts ging. Enkele decennia na de opening van het station in Vogelenzang was het definitief afgelopen met de trekschuit hier.
Bij station Vogelenzang stopt geen trein meer. In 1937 was het hier razend druk.
Spoorbrug
Iets ten zuiden Vogelenzang kruist het spoor de oude trekvaart. Het moet een mooi gezicht zijn geweest de trekschuit onder de brug te zien varen terwijl de stoomlocomotief er over heen dendert.
Het eerste station in Vogelenzang was van hout. Net zoals de spoorbrug over de trekvaart aanvankelijk van hout was.
Het station dat nu aan de Leidsevaart staat, dateert uit 1881. Het geldt als een van de vroegste voorbeelden van een station dat niet op de gebruikelijke neoclassicistische manier is ontworpen. Hier heeft de architect (vermoedelijk D.A.N. Margadant, werkzaam voor de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij) bouwonderdelen asymmetrisch getekend. Bovendien geven de overstekende daken en het houtsnijwerk bij de veranda het gebouw een vriendelijke uitstraling die bij de landelijke omgeving past.
In Vogelenzang zie je een verkeersknooppunt van vroeger. De trein dendert over de trekvaart van Haarlem naar Leiden. Naast de trekvaart herinnert een smalle weg aan het oude jaagpad.
Wereldjamboree
Een treinkaartje kopen naar station Vogelenzang kan sinds 1942 niet meer. De toptijd lag ongetwijfeld in 1937. De Wereldjamboree van de padvinders (scouting) vond dat jaar namelijk in Vogelenzang plaats. Zo’n dertigduizend padvinders uit meer dan vijftig landen uit de hele wereld waren naar Vogelenzang gekomen. Het station was voor dit grote gebeuren uitgebreid met extra perrons. De eerste dag van deze jamboree reden maar liefst zeventig treinen hierheen. Het moet een drukte van jewelste gegeven hebben in het anders zo rustige dorpje op de grens van Noord- en Zuid-holland.
De padvinders hadden hun tenten opgeslagen in de duinen, de bossen en op de weilanden van landgoed Huis te Vogelenzang. Wie daar geen plekje vond, kon terecht in het bos Woestduinen op de paadenrenbaan. Koningin Wilhelmina en Lord Baden-Powell (oprichter van de padvinderij) openden samen de jamboree.
En dat in de ‘wildernisse van Hollandt’ waar graaf Floris V in zijn jachtslot had laten bouwen.
Auteur: Jan Maarten Pekelharing
Meer info: www.onsbloemendaal.nl
Lees ook:
Huis te Vogelenzang
Watertoren op terrein Vogelenzang is baken voor Bennebroek
Publicatiedatum: 19/04/2018
Vul deze informatie aan of geef een reactie.