Aan het eind van de zeventiende eeuw stonden er zo’n veertig papiermolens in de Zaanstreek, maar die zijn in de loop der tijd allemaal verdwenen. Alleen De Schoolmeester in Westzaan, die in 1692 werd gebouwd, is nog over. Het is zelfs de enige door wind aangedreven papiermolen ter wereld. Oneindig Noord-Holland sprak met de molenaar.
>Wat als het elke dag Open Monumentendag was? Dat is het geval voor Frans Hazenbosch. Als specialist in wandbespanning, betengeling en interieurstoffering werkt hij op de meest bijzondere historische locaties. In de afgelopen 40 jaar heeft Frans zeventiende-eeuwse grachtenpanden, de Beurs van Berlage en het Anne Frank Huis van nieuwe wandbekleding voorzien. Oneindig Noord-Holland sprak met hem over zijn beroep én nieuwste project: een zeventiende-eeuws woonhuis aan de Zaanse Schans.
>De Zaanstreek is niet alleen vermaard om zijn cacao, er stonden ook papiermolens die papier van onovertroffen kwaliteit maakten. De Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring is er op gedrukt en Beethoven schreef er zijn composities op. Een pas verschenen boek zet de Zaanse papiergeschiedenis op … papier.
>Een spectaculaire vondst op de Herengracht in Amsterdam. Nadat platen werden weggehaald tijdens een grote renovatie op nummer 487, kwam de oude balkenlaag tevoorschijn. Op het plafond werden overblijfselen van prachtig gedecoreerd achttiende-eeuws behangpapier zichtbaar. Het patroon op het behang creëert de illusie van een beschilderd cassetteplafond. Hoewel het bekend was dat papierbehang in die tijd steeds vaker als wandbekleding werd gebruikt, wordt het zelden aangetroffen op plafonds.
>
3 min
Fascinerende fragmenten van een rondreizend panorama uit 1853, dat de mooiste plekjes van Zuid-Europa toont, en dat de Grote Markt van Haarlem heeft aangedaan, zijn nu in het Rijksmuseum te zien.
>Tegenwoordig hebben we CNN dat live verslag doet als er ergens een oorlog uitbreekt. Tv hebben ze in de zeventiende eeuw nog niet, maar ze hebben wel Willem van de Velde de Oude die met de oorlogsvloot meevaart en schetsen maakt als de kanonnen bulderen.
>De Zaanse Schans is voor de gemiddelde Noord-Hollander geen onbekend terrein meer. Ook bezoekers van ver over de Nederlandse grenzen bezoeken in grote getale deze Windmill-village near Amsterdam. Maar heb je de Zaanse Schans al vanaf de andere kant leren kennen? In het Honig Breethuis, een van de houten huizen aan de andere kant van de Zaan, leer je de Zaanstreek kennen vanuit de ogen van een rijke Zaanse koopmansfamilie.
>Windenergie, daar draaide eeuwenlang alles om in de Zaanstreek. Honderden molens bepaalden de skyline van de Zaan. Het Molenmuseum herinnert ons aan die tijd. Dit museum staat nu nog in Koog aan de Zaan, maar voegt zich binnenkort bij de Zaanse Schans.
> 5 min
De Zaanstreek kent een zeer uitgebreide industriële geschiedenis en is daarmee één van de meest bekende plekken waar het Hollandse industriële erfgoed zijn sporen heeft achter gelaten. Het geheugen van de Zaanstreek is in het Gemeentearchief Zaanstad te vinden, waar boeken, tekeningen, verslagen, prenten, kaarten en foto’s over het gebied van vroeger tot nu verhalen. Hier een dwarsdoorsnede van de Zaanse industriële geschiedenis aan de hand van vijf waardevolle stukken uit het archief.
>Pieter Smidt van Gelder heeft al een papierfabriek in Wormer (1783) als het hem lukt om rotatiepapier voor kranten te maken. Het water in de Zaanstreek is echter niet goed genoeg, zodat hij in 1895 in Velsen, aan de noordzijde van het dan nog maar net gegraven Noordzeekanaal, een terrein koopt. Hij laat er een fabriek bouwen; 60 personeelsleden van de fabriek in Wormer verhuizen met hem mee. In de directe omgeving bouwt hij woningen voor hen.
>Het papier van de firma C & J Honig Breet vergaarde in de achttiende en negentiende eeuw wereldfaam. Beroemde kunstenaars uit die dagen maakten graag gebruik van het Zaanse ‘velijnpapier’. Halverwege de negentiende eeuw werden de meeste bankbiljetten in Nederland gedrukt op papier van C & J Honig Breet. Internationale erkenning kreeg het papierbedrijf in 1852 op de Great Exhibition in het Londense Crystal Palace.
>