Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Zeewater verandert in Heilig Bloed

Met Pinksteren 1422 openbaarde zich het Heilig Bloed in Bergen. Dit wordt nog steeds regelmatig in het dorp herdacht met een stille omgang. Het mirakel van Bergen hangt nauw samen met de Sint-Elizabethsvloed van 18 op 19 november 1421. Tijdens deze gigantische ramp werd de Biesbosch gevormd. Maar ook in Noord-Holland hield de Sint-Elizabethsvloed geweldig huis.

Dorpen in zee

De zee schuurt het strand en de duinen van de Noord-Hollandse kust voortdurend af. Ter hoogte van Huisduinen is de kust tussen 1350 en nu zeker vijf kilometer afgesleten. Dit dorp is diverse malen landinwaarts verplaatst. Hetzelfde geldt voor Callantsoog. Het kustdorpje Petten kwam aan het begin van de vijftiende eeuw zwaar in de problemen. Er was daar toen nog maar weinig van de duinenrij over. Tijdens de Sint-Elizabethsvloed brak de zee door de duinen. De bevolking zocht een heenkomen in de kerk, waarschijnlijk het enige stenen gebouw. Volgens een oude kroniek stortte die in en verdronken er 400 mensen.

Ciborie bij Bergen aangespoeld

Het zeewater vloeide achter de duinen uit door de laagte waarin nu het Noordhollands Kanaal loopt. De vloed kwam tot Alkmaar en Bergen. De schout van Bergen, Jan van Prucen, nam de volgende dag een kijkje langs de dijkjes in de buurt van zijn dorp. Tussen het wrakhout en de lijken van verdronken vee vond hij een kistje met daarin de kerkschatten van Petten. Ook de ‘ciborie’ was erbij. Dat is een fraaie kelk waarin de heilige hosties worden bewaard. Alles werd plechtig overgebracht naar de kerk in Bergen. Johannes, de pastoor van Petten, had de ramp overleefd. Nadat hij van het wonder van de vondst had gehoord, ging hij snel naar Bergen. De hosties in de ciborie waren vrijwel ongeschonden. Pastoor Johannes nuttigde ze plechtig. Het in de ciborie gedrongen zeewater schonk hij uit in een schaal. Die werd weggezet in een kast.

Detail fresco: schout Jan van Prucen vindt de ciborie.

Detail fresco: schout Jan van Prucen vindt de ciborie. Beeld: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Zeewater wordt Heilig Bloed

Op dit eerste wonder volgde met Pinksteren 1422 een nog veel groter. De koster van Bergen, Gerardus, dacht toen weer aan de schaal. Toen hij hem uit de kast haalde, bleek het zeewater verdwenen. In plaats daarvan was een laagje rood stof achter gebleven. Het leek wel geronnen bloed. Dat kon natuurlijk niet anders dan het bloed van Christus zijn! Het wonder werd snel officieel erkend en de bedevaartgangers stroomden toe. Rond het Heilig Bloed gebeurden nieuwe wonderen. Een vrouw in Den Bosch zat bijvoorbeeld met haar dochter vast in haar fel brandende woning. In doodsnood knielde ze neer en beloofde op bedevaart te gaan naar het Heilig Bloed in Bergen. Meteen sprong de deur open en zij kwam met haar dochter zonder kleerscheuren uit de vlammen. Tegenwoordig wordt in Bergen met Pinksteren regelmatig een stille omgang gehouden om het Heilig Bloed te gedenken. De tocht voert naar de Kapellaan. Dat is de plek waar schout Van Prucen in 1421 de ciborie tussen het wrakhout vond.

Fresco Jaap Min: het wonder van het Heilig Bloed in de Petrus en Pauluskerk te Bergen.

Fresco Jaap Min: het wonder van het Heilig Bloed in de Petrus en Pauluskerk te Bergen. Beeld: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Hondsbossche Zeewering

En het arme Petten? In de zomer van 1422 werd het gat in de duinenrij gesloten door daarvoor opgetrommelde mannen uit de Kennemer dorpen. Daarmee begon een eindeloos gevecht tegen de zee. Eigenlijk is sinds de Sint-Elizabethsvloed onafgebroken aan de ‘zwakke schakel’ in de kust bij Petten gewerkt. Zo ontstond de formidabele Hondsbossche Zeewering. In 2014-2015 stond deze zeewering voor de zoveelste grote reconstructie in haar lange geschiedenis. De kust schuurt nog steeds af. Daar komt de klimaatverandering met zwaardere stormen en zeespiegelstijging en de bodemdaling bovenop. In het kader van het nationale hoogwaterbeschermingsprogramma wordt hard gewerkt aan een grootscheepse aanpak van alle zwakke schakels in de kust. Het gaat erom het water een stap vóór te zijn. Meer weten over verleden, heden en toekomst van de Hondsbossche? Breng dan een bezoek aan het kustinfocentrum Dijk te Kijk te Petten.

Meer info:
www.hhnk.nl
www.kustopkracht.nl
www.deltacommissie.com
www.rijkswaterstaat.nl
www.rkparochiebergennh.nl

Publicatiedatum: 03/03/2011

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.