3 min

Op 4 mei is het al op de radio te horen: de Duitsers gaan capituleren! Eindelijk is het einde van de oorlog in zicht. De laatste maanden waren voor velen de zwaarste geweest. Maar nu is het zo ver: de Duitse bevelhebber in Nederland, generaal Blaskowitz, wordt op 5 mei in Wageningen ontboden. Hier wordt in het bijzijn van prins Bernhard, commandant van de Binnenlandse Strijdkrachten, de overgave van de Duitse troepen besproken. Een dag later, op 6 mei, wordt de definitieve capitulatie getekend. De oorlog is dan officieel voorbij, maar het oorlogsgeweld houdt op veel plaatsen aan.

Prins Bernhard (r) praat met de Canadese generaal Charles Foulkes (l) Vlak voor de onderhandelingen op 5 mei. Fotograaf: Alex Stirton; Library and Archives Canada

Wachten op de vrijheid

Het regent in Amsterdam op 5 mei 1945. Een uitgelaten sfeer maakt zich meester van de stad nadat het nieuws van de op hande zijnde capitulatie bekend is geworden. Iedereen verwacht dat weldra de Canadese bevrijders de stad binnen zullen marcheren. Gewapend met paraplu’s verzamelen de hoopvolle Amsterdammers zich op de Berlagebrug, wachtend op de bevrijding. Want wat is enkele uren wachten, of zelfs enkele dagen, na vijf jaar oorlog? Het dagblad De Nieuwe Amsterdammer beschrijft het dappere wachten: “Zij zijn geduldig, deze bezetters van de Berlagebrug, omdat zij in de komst gelooven, ondanks dat het wat lang duurt. Zaterdagmorgen in den stroomenden regen stonden zij er al, met bloemen, die langzaam verwelkten, doch met het verstrijken van de uren verminderde de verwachting van de komst van de bevrijders niet. Zij hebben geduld, omdat zij weten, dat zij eens komen moeten.”

Ze bleven wachten, de hoopvolle Amsterdammers. Maar de Duitse bezetters willen zich niet overgeven aan de Binnenlandse Strijdkrachten uit angst voor repressailes. Ze leveren hun wapens alleen in bij de geallieerde strijdkrachten. Buiten wordt al uitbundig gefeest en de plukken haar van vrouwen die met Duitse soldaten omgingen liggen al op straat, maar van de bevrijders nog geen spoor. Op 7 mei wordt pijnlijk duidelijk dat Amsterdam nog niet bevrijd is. Op de Dam vallen vele slachtoffers nadat Duitsers vanaf een balkon op een feestende menigte schieten. Ook op andere plekken in de stad vinden schietincidenten plaats. Wanneer de geallieerde troepen op 8 mei over de Berlagebrug de hoofdstad binnenmarcheren kunnen de Amsterdammers eindelijk echt feest vieren.

Beschadigde vuurtoren Veel gebouwen op Texel raakten beschadigd tijdens de zogenoemde Russenoorlog. Beeld: Wikimedia Commons

Tragedie op Texel

In heel Noord-Holland vinden na de officiële bevrijding nog incidenten plaats, met name tussen de Binnenlandse Strijdkrachten en Duitse soldaten. De plek waar de oorlog het langst voortduurt is Texel. Op het eiland zijn Georgische krijgsgevangenen in opstand gekomen tegen de Duitsers. Hoewel de opstand in eerste instantie succesvol was slaan de Duitsers hard terug. Niet alleen sneuvelen er veel Georgiërs, ook Texelaren raken betrokken bij de hevige gevechten. Maar liefst 120 eilandbewoners komen om het leven. Bij voorbarige bevrijdingsfeesten worden tien willekeurige Texelaren door de Duitsers gefusilleerd. Daarna volgen zeventig gevangen genomen Georgiërs. Het nieuws van de bevrijding op 5 mei wordt daarom niet al te uitbundig ontvangen. De Georgiërs, die zich overal op het eiland hebben verstopt, komen voorzichtig uit hun schuilplaatsen tevoorschijn. De Duitse soldaten moeten hebben geweten dat het einde naderde, maar bleven toch vechten. Wellicht was het wraak dat hun dreef, om de 450 Duitse soldaten die in de nacht van 6 april door de Georgiërs waren omgebracht. Pas op 20 mei arriveren Canadese soldaten op het eiland. Zij maken definitief een einde aan de laatste gevechten in Nederland.

Auteur: Machiel Spruijt

Publicatiedatum: 04/05/2016