3 min

Rietveld, die bekendstaat om zijn strakke, sobere en functionele ontwerpen, heeft zo’n honderd woonhuizen in binnen- en buitenland op zijn naam staan. Zijn eerste ontwerp, het Rietveld Schröderhuis in Utrecht, stamt uit 1924 en is tegenwoordig een museum. Bij het ontwerpen van woningen hield hij rekening met het landschap en de lichtinval, zodat het gebouw naadloos zou aansluiten bij de omgeving. Ook verzorgde hij graag de inrichting van ‘zijn’ woningen. Die eenheid van ontwerp en inrichting gaf de sensatie als was het gebouw één groot kunstwerk.

Zijn opdrachtgevers bestonden voornamelijk uit kunstenaars en intellectuelen, die zich met Rietvelds eigenzinnige filosofie en ontwerpen konden identificeren. Als het geen bevriende families waren, deed Rietveld altijd zijn best om zijn opdrachtgevers zo goed mogelijk te leren kennen. Ontwerp en inrichting kwamen in nauw overleg – soms over de kleinste details – tot stand.

Villa Syrinx is genoemd naar een bosnimf uit de Griekse mythologie. Caesar Boëtius van Everdingen, Pan en Syrinx, ca. 1637-1640. Collectie Rijksmuseum Amsterdam.

Bungalow in het bos

Het ontwerp van villa Syrinx, genoemd naar een bosnimf uit de Griekse mythologie, stamt uit 1959 en was een opdracht van de familie Van Dantzig-Mees. Het hoogteverschil van het oude stukje duin waarop het huis gebouwd is, heeft Rietveld volledig in het ontwerp meegenomen. Hierdoor kent de bungalow aan de rand van het Burgemeester Rijkenspark twee in elkaar overvloeiende woonlagen. Grote ramen bieden veel lichtinval en rondom uitzicht op de tuin. Rietvelds ontwerp werd dan ook direct goedgekeurd door de gemeente Velsen.

Aan de straatzijde bevindt zich zowel de ingang van de villa, als een oprit die uitkomt in een dubbele inpandige garage. Beide toegangen geven door hun blauwe kleur opvallende accenten aan de gevel, die grotendeels uit beige baksteen bestaat. Van binnen kent het huis een redelijk open plan, met een ruime woonkamer, open keuken en losstaande stalen spiltrappen. De slaapkamers zijn een stuk kleiner van formaat – die vond Rietveld minder belangrijk. Ook het interieur, met een grote hoeveelheid ingebouwde kastruimte, is goeddeels nog in de oorspronkelijke staat. Je zult er geen onnodige opsmuk aantreffen, alleen de sobere hand van een ambachtsman.

De voordeur en garages aan de straatzijde van Villa Syrinx te Santpoort-Zuid, 1988. Beeldcollectie van de gemeente Velsen, Noord-Hollands Archief.

Voor de eeuwigheid

De familie Van Dantzig-Mees heeft tot 1970 in de Rietveldvilla gewoond. Ze zullen ongetwijfeld genoten hebben van het uitzicht op hun tuin door de grote glazen schuifwanden en het daarachter gelegen bos met oude eiken, dat tegenwoordig nog steeds prachtig in het Rijkenspark overvloeit. Maar wellicht hebben ze ook veel onderhoud aan de villa gehad. Rietveldhuizen staan erom bekend dat de stalen profielen van de ramen snel corroderen, waardoor de houten kozijnen kunnen gaan rotten. Rietveld bouwde immers niet voor de eeuwigheid, maar voor een mensenleven.

In 1970 hebben Dora en Wouter Mees de villa betrokken. Dora’s ouders waren bevriend geweest met Rietveld, die in 1964 overleden was. Zij hadden al in de jaren dertig een huis door Rietveld laten ontwerpen aan de Van Ouwenlaan in Den Haag. Het is dus niet verwonderlijk dat het echtpaar Mees zich direct thuis voelde aan de Harddraverslaan. Die waardering voor villa Syrinx werd bevestigd met de toekenning van de status van provinciaal monument. De Rietveldvilla in Santpoort-Zuid neemt een bijzonder plekje in op de monumentenlijst van de provincie Noord-Holland.

De achterzijde van Villa Syrinx te Santpoort-Zuid, 1988. Beeldcollectie van de gemeente Velsen, Noord-Hollands Archief.

Provinciaal monumentenschildje

Noord-Holland telt ongeveer 14.000 rijksmonumenten, duizenden gemeentelijke monumenten en 500 provinciale monumenten. De provincie beschermt monumenten die typisch zijn voor de provincie en die het unieke landschap ervan benadrukken. Denk aan stolpboerderijen, dijken, molens en gemalen. De provincie helpt eigenaren ook bij restauratie, herbestemming en verduurzaming van de monumenten. Met het aanbieden van de monumentenschildjes wil de provincie eigenaren van provinciale monumenten bedanken voor hun inzet en helpen meer bekendheid te geven aan ons erfgoed. Ook een schildje op uw provinciaal monument? Een monumentenschildje kan via een formulier kosteloos worden aangevraagd.

Tekst: Sarah Remmerts de Vries

Bronnen:

• Pim Boer, ‘Rietveld in Santpoort’, De Zandpoort (Orgaan van de Stichting Santpoort), nr. 16 (najaar 2003).
• Monumentbeschrijving Harddraverslaan 60, Gemeente Velsen.
• Harddraverslaan 60, Puur Makelaars Haarlem.

Publicatiedatum: 01/07/2020