Terwijl de treinen voorbijrazen, worden er in het voormalige kantoor van de stationschef mooie dingen gecreëerd. Om de drie minuten komt er een trein voorbij. ‘Dat went heel snel,’ zegt Lex Maat geruststellend. Hij leert de treinen zelfs al een beetje kennen. Twee keer per dag komt er een zware goederentrein voorbij, de andere treinen vervoeren passagiers naar Amsterdam, Amersfoort en Utrecht. ‘Ze rijden nu harder langs dan voorheen. Vóór de verandering aan het spoor zat er een hele scherpe hoek in, dus de snelheid was veel minder. Het raast nu met 120 km per uur door het station.’ Bij een volgende trein merkt hij op: ‘Nu hoor je al: dat is een modernere trein, die maakt véél minder lawaai.’

Lex Maat is grafisch vormgever met een passie voor erfgoed. In april 2018 nam hij samen met Eric Cornelissen het initiatief tot Het Marketing Station, een collectief van marketeers. Ze begonnen met drie personen, dat is inmiddels gegroeid tot zes. Elk met een eigen specialiteit, van tekstschrijven tot websiteoptimalisatie en adverteren op social media. Ze namen hun intrek in het oude perrongebouw op station Naarden-Bussum, dat na het vertrek van de Bussumse muziekschool al bijna twee jaar leeg stond. ‘Het aardige is dat je hier heel gemakkelijk gevonden wordt. Per dag staan er 11.000 mensen op het perron. Die wachten op de trein, zien Het Marketing Station en vragen zich af wat we doen.’

Ongenode gasten

De locatie werkt als een visitekaartje. ‘Niet voor niks hebben we “welkom” op de deur staan, met het idee: loop eens binnen!’ Die open houding levert Het Marketing Station ook wel eens ongenode bezoekers op, die bijvoorbeeld op zoek zijn naar de wc. ‘Dat is eigenlijk niet de bedoeling, dan moeten we een schoteltje naast de wc zetten!’ lacht Lex. Of buitenlandse toeristen, die een treinkaartje willen kopen. Gewend om in hun eigen land een ticket bij een loket te kopen, in plaats van bij een machine, lopen ze tijdens de zomermaanden af en toe binnen. Het oude loketluik naast Lex’ bureau nodigt uit tot contact. In gebaren legt Lex dan uit dat ze bij de grote gele machine op het perron moeten zijn. Maar hij laat ze niet aan hun lot over: ‘Ik heb altijd een grote pot met muntjes staan, als wisselgeld voor de machine of het stationstoilet.’

De oude functies van het gebouw zijn nog terug te zien in de indeling van Het Marketing Station. Aan de voorzijde bevond zich het loket, waar reizigers treinkaartjes konden kopen. In de bijbehorende kantoren huisde de stationschef en administratief personeel, tegenwoordig staan hier de bureaus van Lex en zijn collega’s. Een technische ruimte erachter bood plaats aan de seinwissels, enorme handvaten waarmee wissels op het spoor omgezet konden worden. ‘Daar mogen we niet komen.’ En er was zelfs een soort kantine. ‘Voor de machinisten en de conducteurs was er een ruimte waar ze even konden zitten, met een toilet.’ De wc bevindt zich nog op dezelfde locatie als vroeger. Even verderop op het perron lagen de wachtkamers, opgedeeld in eerste en tweede klasse. In dat pand huist nu een vestiging van Julia’s, waar koffie, snacks en Italiaanse maaltijden verkocht worden.

Karakteristieke details

Lex is vol lof over zijn monumentale kantoor. ‘Het is zo’n leuke plek. Een karakteristiek gebouw uit 1912. We hebben de oude kleuren zelf weer een beetje teruggebracht en originele elementen in ere gehouden toen we erin trokken.’ Omdat het een monument is, wordt er voorzichtig mee omgegaan. ‘Het pand heeft de monumentenstatus, dus er mag niets veranderd worden aan het gebouw. Dat werd ons meteen in het begin ook heel duidelijk gemaakt: geen grote verbouwingen. Er mag een spijker in de muur, maar blijf af van het houtwerk of de deuren.’ Die deuren zijn, op één exemplaar na, nog in originele staat. Sierlijke krullen verlevendigen het massieve hout. ‘Je kunt ook zien dat er allerlei bordjes op geschroefd hebben gezeten. Overal vindt je wel sporen van vroeger.’

En dat levert soms mooie verrassingen op. ‘Er zat een hele lelijke vloerbedekking in. Toen we die eruit trokken, bleek daar de oude parketvloer onder te zitten. Die hebben we netjes opgeschuurd en in de olie gezet, om het weer in de oude sfeer terug te brengen.’ Het liefst zouden ze het hele kantoor die historische uitstaling geven. ‘In het gangetje voor het loket willen we dolgraag een oude treinbank neerzetten, zodat mensen daar kunnen zitten als ze even op ons moeten wachten. En dan wil ik daar eigenlijk een kapstok met een paar van die NS-petten, een jasje en een spiegelei – zo’n rood en groen bordje, waar vroeger de conducteur mee liep.’ Maar dat blijft voorlopig nog even toekomstmuziek.

Dorp in de groei

Naast 41 rijksmonumenten en 51 gemeentelijke monumenten telt Bussum slechts één provinciaal monument. Daar heeft Lex wel een verklaring voor. ‘Bussum bestaat weliswaar al sinds de veertiende eeuw, het dorp is pas gaan groeien toen de spoorlijn werd aangelegd. Dus het station is gelijk één van de belangrijkste monumenten van Bussum.’ De komst van het spoor betekende een grote verandering voor Bussum. Welgestelde stedelingen vestigden zich in het Gooi om in het groen te kunnen wonen. ‘In Het Spieghel werden toen al die mooie huizen gebouwd voor de rijkere inwoners van Amsterdam, die graag buiten wilden wonen maar toch snel in Amsterdam wilden zijn. Zo is Bussum steeds groter geworden, maar het blijft een dorp. Tot grote ergernis van de Bussumers!’

Tot de komst van het spoor leefde Bussum namelijk een beetje in de schaduw van haar bovenbuur Naarden, van oudsher de enige plaats met stadsrechten in het Gooi. De hele omgeving stond in dienst van de vestingstad. ‘Hierachter heb je allemaal houten huizen. Die moesten destijds van hout zijn, omdat ze gebouwd werden in de zogenaamde “verboden kringen”. Wanneer er oorlog was, moesten die snel platgelegd kunnen worden om vrije schootsvelden te creëren voor de vesting.’ Een aantal van deze houten huizen zijn tegenwoordig ook monumenten.

Uitzicht op het spoor

Lex blijft het liefst nog heel lang in ‘zijn’ monument werken. Tot 2022 kan Het Marketing Station zich beroepen op een huurcontract met eigenaar NS. Maar de NS heeft grote plannen om het station helemaal op te knappen. In augustus 2019 werd het spoor al vernieuwd, Lex en zijn collega’s konden toen een maand lang niet van hun kantoor gebruikmaken. Aan de westzijde is het spoor helemaal weggehaald. De komende jaren wordt daar een nieuwe, groene ingang gerealiseerd, met aan weerszijden parkeerplekken voor auto’s en fietsen. Voor de oostzijde staat een uitnodigend plein met winkeltjes op de planning.

Hoewel de toekomstplannen enige onzekerheid met zich meebrengen, ziet Lex er ook wel voordeel in. ‘Er komt een ingang op de begane grond en dat maakt het natuurlijk véél aantrekkelijker nog. Als die daar komt, kun je gewoon je auto parkeren of fiets neerzetten. Je loopt naar binnen toe en zit meteen bij ons aan tafel. Dat is natuurlijk ideaal. Dus we hopen dat dat zo snel mogelijk gaat gebeuren.’ Het dagelijkse reisverkeer en de verwachte verbouwingsplannen maken één ding heel duidelijk: werken op een treinstation verveelt nooit.

Provinciaal monumentenschildje

Noord-Holland telt ongeveer 14.000 rijksmonumenten, duizenden gemeentelijke monumenten en 500 provinciale monumenten. De provincie beschermt monumenten die typisch zijn voor de provincie en die het unieke landschap ervan benadrukken. Denk aan stolpboerderijen, dijken, molens en gemalen. De provincie helpt eigenaren ook bij restauratie, herbestemming en verduurzaming van de monumenten. Met het aanbieden van de monumentenschildjes wil de provincie eigenaren van provinciale monumenten bedanken voor hun inzet en helpen meer bekendheid te geven aan ons erfgoed. Ook een schildje op uw provinciaal monument? Een monumentenschildje kan via een formulier kosteloos worden aangevraagd.

Tekst: Sarah Remmerts de Vries

Publicatiedatum: 24/01/2020