3 min

De familie Kattenburg

De familie Kattenburg was joods. Al ver voor de oprichting van Hollandia Kattenburg was de familie succesvol in de textielsector. Zo dreven zij een succesvolle kleermakerij en stoffenhandel in Haarlem en openden zij in 1856 het ´Magazijn Nederland´. Dit waren de eerste echte kledingwinkels in Nederland. Dankzij goede relaties met de Engelse textielsector kon de familie kwalitatief goede kleding verkopen tegen een lage prijs.

In 1909 werd Hollandia Kattenburg opgericht in de Warmoesstraat in het centrum van Amsterdam. Al snel werd het bedrijf te groot voor de locatie in het centrum en moest het op last van de brandweer verhuizen. Daarom werd er in 1912 gekozen voor een locatie in Amsterdam Noord, waar op 17 december 1915 de eerste steen werd gelegd door de kleine Alfred Kattenburg (1907-1970), die op latere leeftijd adjunct-directeur van het bedrijf zou worden.

De Fabriek van Hollandia Kattenburg. Bron: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam

Regenjassen

De specialiteit van Hollandia Kattenburg was het maken van waterdichte regenjassen met een laagje ‘gummi’. Door middel van ‘rubbervulcanisatie’, de bewerking van ruwe rubber met zwavel, ontstond er een elastische kunststof waarmee waterdichte kleding gemaakt kon worden. In West-Europa en in de tropen was er veel vraag naar waterdichte kleding.In eerste instantie kwamen de regenjassen van ‘gummi’ uit Manchester in Groot-Brittannië, maar deze waren zwaar en lomp. Kattenburg importeerde deze regenjassen en vermaakte ze tot elegantere modellen.

Toen er door de Eerste Wereldoorlog geen ‘gummi’ meer kon worden geïmporteerd uit Engeland, besloot de familie Kattenburg een eigen rubberfabriek te beginnen in Nederland, zodat ze onafhankelijk waren. Al snel waren de regenjassen van Kattenburg zo populair dat ze werden geëxporteerd en er meer dan 300 mensen in dienst van het bedrijf waren.Hollandia Kattenburg bleef maar groeien en was afgezien van de crisis in de jaren ’20 die vooral de exportsector van het bedrijf raakte, zeer succesvol. De nieuwe fabriek in Amsterdam Noord was hypermodern en was voorzien van centrale verwarming, een telefooncentrale, liften en de meest geavanceerde machines. Zelfs koningin Wilhelmina kwam op bezoek in 1936.

Monument voor de oorlogsslachtoffers van Hollandia Kattenburg. Bron: Wikimedia Commons

November 1942

Aan het succes van Hollandia Kattenburg kwam in november 1942 abrupt een einde. Het bedrijf stond bekend als joods en het werknemersbestand van de fabriek bestond voor ongeveer de helft uit joodse arbeiders. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog in 1940 was het joodse bestuur afgetreden om te voorkomen dat het bedrijf in Duitse handen zou komen. Toch werd het bedrijf onder een ‘Verwalter’ geplaatst, een Duitse bestuurder. In de fabriek werden nu ook uniformen en grondzeilen voor de Wehrmacht gemaakt. Om deze reden waren de joodse werknemers en hun gezin vrijgesteld van transport naar een van de concentratiekampen.

In november 1942 doken er geruchten op dat er sprake zou zijn van een sabotagegroep in de fabriek van Hollandia Kattenburg. Binnen twee weken werden alle 367 joodse werknemers van het bedrijf samen met hun gezinnen overgebracht naar kamp Westerbork. Hierna volgden deportaties naar Oost-Europa. In totaal werden er ruim 820 mensen op transport gezet. Van de gedeporteerde personeelsleden en hun gezinnen overleefden slechts 8 mensen de oorlog.Na de oorlog werden de werkzaamheden in de textielfabriek van de familie Kattenburg voortgezet. Het werd weer een bloeiend bedrijf, maar drie plaquettes in de fabriekshal memoreerden aan de gruwelen van de oorlog. Inmiddels bestaan het bedrijf en het fabriekspand niet meer. Nu bijna alle sporen zijn uitgewist herinnert alleen de zwarte herdenkingszuil met de drie plaquettes nog aan het leed van Hollandia Kattenburg.

Auteur: Eva Bleeker

Bronnen

– Joods Monument – Hollandia Kattenburg
– Joods Amsterdam – Bedrijf Hollandia Kattenburg
– Ons Amsterdam – Regenjassen en oorlogsleed
– HP de Tijd – De Vergeten Schande van Hollandia Kattenburg
– I Love Noord – “Slechts 8 keerden terug”

Publicatiedatum: 18/05/2015