2 min

Cornelis van Eesteren

Cornelis van Eesteren (1897-1988), de geestelijke vader van het AUP, was als architect en stedenbouwkundige zowel nauw betrokken bij het opstellen van het plan als bij de realisatie. Het AUP is grotendeels pas na 1945 uitgevoerd. Het AUP was vooral een structuurplan en het gaf globaal aan wat waar zou moeten komen. Er werd geen concrete invulling gegeven aan de inrichting van bijvoorbeeld de woongebieden. Dat gebeurde later in allerlei partiële uitbreidingsplannen. In het AUP was niet de bebouwing het structuurgevende element, maar het groen en het water. De bebouwing was sober ontworpen en terughoudend geplaatst; de richting van de bouwblokken werd bepaald door de oriëntatie op de zon.

Het Algemeen Uitbreidingsplan uit 1935. Beeld: Dienst Ruimtelijke Ordening.

Brettenzone

De planning van het groen in het AUP is gebaseerd op landschappelijke kwaliteiten, bereikbaarheid en onderlinge samenhang. Voorstellen voor de aanleg van het Amsterdamse Bos, Flevopark, Florapark, Sloterpark, volkstuincomplexen en groene dwarsverbindingen werden opgenomen in het AUP. Ook de Brettenzone is onderdeel van de groene scheggenstructuur uit het AUP. Voor de Brettenzone (1934) werd een inrichting voorgesteld bestaande uit parken, sportvelden en volkstuinen. Een groene inrichting die er tegenwoordig in hoofdlijnen nog steeds is te vinden, al zijn er wel kantoorgebieden en natuurterreinen zoals de Lange Bretten en De Kluut aan toegevoegd.

Maquette van Amsterdam met Algemeen Uitbreidingsplan, 1925 – 1945. Beeld: Amsterdam Museum.

Kronkel Australiëhavenweg

In de planvorming van het AUP was het plan om de spoorlijn en de Haarlemmerweg tussen Halfweg en het Westerpark in noordelijke richting te verleggen. Het nieuwe weg- en spoortracé zou direct ten noorden van de Verlegde Rijnlandse Hoogwaterkering worden gerealiseerd. Het plan is echter maar ten dele tot stand gekomen. Vanaf de Australiëhavenweg richting de stad heeft de verlegging van het spoor met een flauwe bocht wel plaatsgevonden. De Haarlemmerweg is echter nooit verlegd. De Australiëhavenweg werd in 1982 aangelegd en had een ongelijkvloerse kruising met de spoorlijn en de Haarlemmerweg.

Kaart van de Brettenzone met de Australiëhavenweg in het midden. Beeld: Google Maps.

Archeologie van de stedenbouw

De kronkel in het wegtracé ter hoogte van de Brettenzone was in het AUP niet gepland maar was mede een gevolg van de niet uitgevoerde verschuiving van het spoortracé en de Haarlemmerweg. In 2000 is het viaduct over de Haarlemmerweg gesloopt en vervangen door een gelijkvloerse kruising. Van het voormalige viaduct resteert alleen nog een heuvel. Op de heuvel is in 2007 het kunstwerk ‘Plastische tekens in steen’ geplaatst. Het kunstwerk stond vanaf 1969 op het Confuciusplein en wordt in de volksmond ‘Stonehenge’ genoemd.

Ook de bebouwing aan de Comeniusstraat maakt deel uit van het AUP van Van Eesteren. Beeld: Stadsarchief Amsterdam / J.M. Arsath Ro’is.

Publicatiedatum: 25/06/2011