Fort in de Botshol

De meeste passanten zullen zich niet realiseren dat zij bij Fort in de Botshol werelderfgoed passeren. Alleen een groene bult die oprijst vanuit het platte weidelandschap verraadt de aanwezigheid van een ‘fort’.

3 min

Het fortterrein heeft namelijk nooit bomvrije gebouwen gekregen. Slechts een aantal verstevigde aarden wallen werd in 1895 aangelegd in het Zuidfront van de Stelling. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd de aanleg van de gebouwen uitgesteld. Na de oorlog vond men het niet meer nodig om deze alsnog te bouwen, omdat het idee van een kringstelling door de snelle veranderingen in oorlogsvoering achterhaald bleek. Het fort kreeg wel een fortwachterswoning en een bergloods. Onderduikers vonden hier tijdens de Tweede Wereldoorlog een veilig heenkomen.

Fort in de Botshol.

Slappe veenbodem

De drassige condities van het voorliggende terrein bij Fort in de Botshol maakte het zeer ongeschikt voor een buitenlands invasieleger om hier de aanval op de Stelling in te zetten. Hierdoor had de bouw van bomvrije onderkomens een lage prioriteit. Wel was de genie in 1895 begonnen met het aanleggen van aarden wallen op het terrein. De slappe veenbodem maakte het noodzakelijk om het terrein te verstevigen met zandlagen alvorens men kon beginnen met de bomvrije gebouwen. Er werd gekozen om het terrein eerst in te richten als verdedigbaar aardwerk en uit te rusten met geschutsopstellingen. In de frontwal zijn nog loopgraven en mitrailleurnesten herkenbaar. Bijzonder is dat de aardwerken zo goed als in oorspronkelijke staat verkeren.

Luchtfoto Fort in de Botshol, Bron: Rijksdienst Cultureel Erfgoed.

Fortwachterswoning

Net buiten de fortgracht werd een fortwachterswoning gebouwd. Het was gebruikelijk om deze woning op het terrein te zetten voordat men begon met de aanleg van de bomvrije gebouwen. Tijdens de bouw woonde hier de opzichter van de genie. De opzichter hield dag en nacht toezicht op de werkzaamheden van de particuliere aannemer en zijn werklui (zie ook het verhaal: …..). Na oplevering van het fort deed de woning dienst als ambtswoning van de fortwachter. Zijn taak was om in vredestijd het fort te bewaken en te onderhouden. Botshol heeft een fortwachterswoning van baksteen. De meeste fortwachterswoningen zijn echter van hout, het gangbare standaardtype. Achter de woning bevindt zich nog de originele brug over de fortgracht. Ten tijde van acute dreiging kon het middenstuk verwijderd worden.

Fortwachterswoning Fort in de Botshol, bron: Rijksdienst Cultureel Erfgoed.

Onderduikers op het fort

In 1942 kwam fortwachter Reinders met zijn gezin op het fort wonen. Reinders zat bij het verzet en de afgelegen en beschermde plek maakte het fortterrein erg geschikt voor de huisvesting van onderduikers. Vroeger stond er ook nog een bergloods op het terrein waar onderduikers verborgen konden worden. Wapens werden onder het konijnenhok verstopt. De fortgracht zorgde bovendien voor voldoende vis, zoals paling, snoek en zeelt. Van de omringende weilanden kon extra voedsel gehaald worden. Aan eieren en schapenvlees was nooit een gebrek. De bergloods is in de jaren zestig drie kilometer verplaatst en opnieuw opgebouwd als boerderij aan de Veldweg nabij Fort Waver-Amstel. Deze bergloods bestaat nu uit drie aparte woningen.

Groene oase van rust

Het fortterrein grenst aan het unieke natuurgebied van Waverhoek en Botshol. Deze groene oase van rust is het leefgebied van bijzondere vogels en plantensoorten. Beide gebieden worden beheerd door Natuurmonumenten. Waverhoek is opengesteld voor publiek en via een wandelpad toegankelijk. Botshol is alleen toegankelijk via georganiseerde vaarexcursies.

Groene Oases Fort in de Botshol.

Meer informatie

Auteur: Jephta Dullaart (Redactie Oneindig Noord-Holland)

Meer informatie over Fort in de Botshol kunt u vinden op de volgende websites:

Publicatiedatum: 18/12/2012

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.