3 min

Vroegmiddeleeuwse nederzetting

Bij archeologisch onderzoek aan de zuidkant van Heiloo bij Limmen werden dit jaar de overblijfselen van een vroegmiddeleeuwse nederzetting gevonden. De opgraving leverde veel goed bewaard gebleven sloophout op van oude boerderijen dat was gebruikt voor de schachten van waterputten. Alle houtvondsten zijn door de onderzoekers van het archeologische bedrijf Diachron verzameld en voor specialistisch onderzoek overgebracht naar Biax Consult.

Onder de modder

Archeoloog Silke Lange heeft een grote belangstelling voor wat veel andere archeologen als ‘resthout’ bestempelen. Zij werkt bij Biax Consult en is gespecialiseerd in hout. “Iedereen let op bewerkt hout, zoals planken, palen en balken. Ik vind dat je veel meer naar het overige hout moet kijken. Als je het goed schoonmaakt, komen er soms bijzondere vondsten onder de modder vandaan”, weet zij uit ervaring. Dit bleek maar weer eens toen zij een stuk eikenhout uit de Heilooër put onder handen had. “In het veld dacht men aan een stuk wortel met restant van een zijwortel. Toen ik het ging schoonmaken bleek het bewerkt. Hoe meer modder eraf ging, des te sneller ging mijn hart slaan. Eenmaal schoongemaakt bleek het een deel van een gezicht te zijn.”

Houten kopje. Houtsnijwerk uit de tijd van Willibrordus dat bij opgravingen in Heiloo in een waterput werd gevonden.

Topvondst

Hoewel er nog het nodige onderzoek moet worden gedaan, is Silke Lange opgetogen over de vondst. “Het is echt spectaculair. Dit is voor het eerst dat er zoiets is gevonden in Nederland.” Ook Rob van der Eerden van het Provinciaal archeologisch depot spreekt van een “onwaarschijnlijke topvondst”. Over de herkomst en betekenis van het kopje kunnen zij op dit moment alleen maar gissen. “We denken dat het een afgodsbeeldje is”, vertelt Rob van Eerden. “Het beeldje is gevonden in een waterput van een nederzetting uit de achtste eeuw. Dat is precies de tijd van Willibrordus. Het strandwallengebied was in die tijd een religieus centrum waar later ook de Abdij van Egmond verrees en je mag aannemen dat die vroege christenen niet naar een leeg moeras kwamen om zich te vestigen. Er woonden daar mensen – heidenen in hun ogen – die zij kwamen bekeren. Van die vroege bewoners vinden we bijna nooit iets terug en nu hebben we voor het eerst zoiets gevonden. Wat het precies zou kunnen zijn, moet blijken uit nader onderzoek.”

Reconstructie houten kopje. Reconstructie van het houten kopje dat bij opgravingen in Heiloo in een waterput werd gevonden.

Voorbeelden

Houtspecialist Silke Lange vermoedt wel dat het houtsnijwerk lokaal vervaardigd is. “Het is niet de beste kwaliteit eik die is gebruikt, er zitten bijvoorbeeld knoesten in. Dat klopt wel met de zandige ondergrond en de groeiomstandigheden voor eikenhout op de strandwal.” Voor het onderzoek is een beroep gedaan op Duitse en Deense specialisten. “We kennen Scandinavische voorbeelden van dergelijk houtsnijwerk. Op het Oostzee-eiland Rügen is bijvoorbeeld een vergelijkbaar kopje gevonden. Vanwege het puntachtige uiteinde wordt dit type beeld in het Duits ‘Stabidole’ genoemd.”

Het zal nog wel een paar maanden duren voordat alle puzzelstukjes bij elkaar zijn gelegd en er conclusies kunnen worden getrokken – dus wordt vervolgd. Maar nu al staat als een paal boven water dat dit een voor ons land unieke vondst is.

Publicatiedatum: 18/09/2012