Huisvuilcentrale HVC Alkmaar in 2010.

Het 50 meter hoge rode complex past goed in het groene polderlandschap. Ontwerp: Bonnema architecten.

Huisvuilcentrale HVC Alkmaar in 2010.

Enthousiast

In 1995, bij de ingebruikname van wat toen nog ‘de Huisvuilcentrale Noord-Holland’ heette, was iedereen enthousiast dat er een eind kwam aan de verspilling van vuilnis. Het was niet langer verantwoord de gigantische afvalstromen verloren te laten gaan en niet opnieuw te gebruiken. Ook historisch gezien was de keuze voor storten en verbranden van vuilnis zonder hergebruik (1925 – 1995) een vreemde praktijk. Hergebruik van menselijk afval was eeuwenlang een serieuze en praktische manier van omgaan met vuilnis. Ook in Alkmaar en omstreken.

Vuilniskuilen

Zo gebruikten stedelingen in de middeleeuwen hun vuilnis en bagger voor de versteviging van bewoond land en voor het winnen van nieuw land uit water. Vanaf de zestiende eeuw verpachtte het stadsbestuur in Alkmaar de inhoud van vuilniskuilen aan particulieren. Het vuil en de haardas uit woningen werden vermengd met bladeren, takken, zand, modder en slib, en ook met etensresten, schillen, groente- en tuinafval en menselijke uitwerpselen. Dit afval in gecomposteerde vorm leverde bij verkoop behoorlijk wat op. In de eerste helft van de negentiende eeuw ging het Alkmaarse vuilnis in gecomposteerde vorm zelfs naar België en Noord-Frankrijk.

Compost

Eind negentiende eeuw was vanuit hygiënisch oogpunt de oprichting van een gemeentelijke reinigingsdienst, plus de aanleg van riolering en waterleiding, een grote vooruitgang. Door het regelmatig en netjes ophalen van vuilnis en uitwerpselen kon de oorzaak van allerlei volksziekten – vervuilde straten en stadsgrachten  – aangepakt worden. Alkmaar hield het hergebruik van afval tot 1925 in stand door faecaliën, huis- en straatvuil te composteren en dit te verkopen aan de landbouw. Maar door de landbouwcrisis na 1918 stortte de compostverkoop in. En zocht het vuilnis een andere weg.

Vuilstort in de Oosterhout

Vuilnis werd vanaf circa 1925 gestort. Alkmaar had tijdelijk zijn eigen vuilstort: in het bosplan Oosterhout (1958 – 1963).  Het storten van vuilnis ging in Landsmeer, Heerhugowaard en Bergen nog door tot 1975. Intussen werd in 1975 de Vuilverbrandingsinstallatie (VVI) in gebruik genomen, deze installatie verbrandde afval voor zeventien gemeenten.

Protest

De hoeveelheid vuilnis groeide intussen enorm. In 1982 blijkt de VVI verouderd, een plan voor een nieuwe fabriek zag in de jaren daarna het licht. De weerstand in de Boekelermeer was groot. In 1990 werden er in één week tijd ruim 20.000 handtekeningen verzameld tegen de bouw van de nieuwe fabriek. Na een lange periode van planvorming, voorlichting, protest, inspraak en verworpen bezwaren, opende in 1996 de NV Huisvuilcentrale Noord-Holland haar deuren.

Protest tegen komst huisvuilcentrale Alkmaar.

Eind jaren tachtig plaatsten bewoners Boekelermeer protestborden in de voortuin waaruit hun ongenoegen bleek.

Protest tegen komst huisvuilcentrale Alkmaar.

Toeristische attractie

Anno 2012 is de HVC Groep een modern grondstoffenbedrijf, de eigenaren zijn zo’n zestig aandeelhoudende gemeenten en waterschappen uit Noord-Holland, Zuid-Holland, Flevoland en Friesland. De N.V. HVC doet nog steeds aan afvalverwerking, maar nu in combinatie met opwekking en levering van duurzame energie.
Rood is de kleur van het markante gebouw. Rood is ook de kleur van vuur en van een oer-Hollandse toeristische attractie: tulpen. De interesse voor rondleidingen in deze centrale is inmiddels zo groot dat het HVC-complex de derde toeristische attractie van Alkmaar is.

Rood

Volgens ontwerper Bonnema architecten past de ‘glooiende’ architectuur van het vijftig meter hoge gebouw goed in het polderlandschap. ‘Zoals bollenvelden een contrast vormen met de omringende natuur, zo vormt het HVC-complex een contrast met het groen van het omliggende terrein. De buitenkant is uitgevoerd in rood, zilver en zwart. Rood symboliseert het vuur, zilver de lucht en zwart de aarde. Donker zilvergrijs verbeeldt de overgang van aarde naar lucht. Ook binnen hebben de kleuren betekenis. In het gebouw waarin de verbranding plaatsvindt, zijn de deuren en de balustrades rood (vuur). In het gebouw van de rookgasreiniging is blauw gebruikt. Verder hebben veel leidingen een kleur: geel (gas), paars (chemicaliën), grijs (stoom) en blauw (lucht).’

Auteur: Anita Blijdorp.

Bronnen

G.N.M. Vis, Van “vulliscuyl” tot Huisvuilcentrale : vuilnis en afval en hun verwerking in Alkmaar en omgeving van de middeleeuwen tot heden. Hilversum, Verloren, 1996.
Website HVC groep, http://www.hvcgroep.nl
Website Dit is Alkmaar van R. Siegar en E.M. Schipper, http://www.ditisalkmaar.nl

Publicatiedatum: 12/09/2012