3 min

Van boerderij tot villa

Duinlust in Overveen is een schepping van de negentiende eeuw. Het reliëf van het terrein verandert tot ongeveer 1880 voortdurend doordat het duinterrein nog wordt geëxploiteerd als afzanderij. Voor het transport van het zand wordt een zandvaart aangelegd.

Op een deel van het terrein is tussen 1783 en 1810 een boerderij gevestigd met een huisje, boomgaard en velden. De eerste aanleg van een kleine buitenplaats dateert uit de periode 1814-1821. Dan laat jonkheer Jan Willem Druyvesteyn, griffier van het Vredegerecht van het kanton Bloemendaal, hier een bescheiden huis bouwen met een kleine oranjerie en stallen. Architect van het witte gebouw is Thomas Atkinson. De later ingrijpend verbouwde oranjerie bestaat nog steeds.

Vanaf 1828 is het terrein in handen van de schatrijke familie Borski en de aangetrouwde families Van der Velde en Van der Vliet. Zij laten al voor 1881 een landschapspark aanleggen. Zijn hoogtijdagen beleeft Duinlust echter na 1881, als Johanna Jacoba Borski-Van der Vliet eigenaresse wordt van het terrein. Zij laat het oude herenhuis slopen en in 1882 vervangen door de nu nog bestaande villa even ten noordoosten van het oude gebouw. Architect is Constantijn Muysken.

De buitenplaats “Duinlust”, 1948. Collectie Fotoburo de Boer, Noord-Hollands Archief.

Ook komen er een aantal mooi vormgegeven bijgebouwen bij, zoals een tuinmanswoning bij de ingangspoort aan de Duinlustweg, een jagershuis, arbeiders- en dienstwoningen, een stalgebouw en – in 1912 – een garagegebouw. Om de hydraulische lift in het huis van water(druk) te voorzien maakt men gebruik van een hoger gelegen waterbassin in de tuin. Ook een elektriciteitshuisje vindt een plek in het park.

Het park wordt vanaf 1882/’83 onder handen genomen door de befaamde Duitse landschapsarchitect Eduard Petzold, die rond die tijd ook bezig is met plannen voor Elswout met het (nu bij Elswouthoek behorende) terrein tegenover Duinlust. Petzold legt een schitterend landschapspark aan. Een grote cirkelvormige oprit leidt naar het huis. Vanuit Duinlust zijn zichtlijnen naar Elswout en Kraantje Lek aangelegd, vanuit de plek van de koepel bij Elswouthoek kan men het stalgebouw van Duinlust zien. Bij Duinlust hoort ook het vlakke terrein met bloemisterij, kassen en een boomgaard aan de overkant van de Duinlustweg, tegen het huidige terrein van Elswouthoek aan.

Ontwerp voor de tuin van de buitenplaats Duinlust, 1882. Collectie Huisarchief Elswout, Noord-Hollands Archief.

Basis van het Nederlands leger en de Duitse Wehrmacht

In de oorlog is hier eerst het Nederlandse leger en daarna de Duitse Wehrmacht gelegerd. Na de bevrijding dient het huis ook als onderkomen voor Canadese soldaten en de Binnenlandse Strijdkrachten. Van 1948 tot 2001 is op Duinlust het Centraal Instituut voor de Opleiding van Sportleraren (CIOS) gevestigd. Hiervoor wordt in het park onder meer een voetbalveld aangelegd.
Na de oorlog verrezen twee nieuwe gebouwen in het park, één direct ten noordwesten van het hoofdgebouw en een tweede op het voormalige fazantenweitje ten oosten van het hoofdgebouw.
Duinlust is nu een vergaderlocatie met ‘health and wellness’-gedeelte.

Het park, de villa en de bijgebouwen zijn Rijksmonumenten.

Duinlust. Foto: CH Bertram 2012.

Auteur: Christian Bertram

Landschap Noord-Holland  / Cultuurcompagnie

Publicatiedatum: 30/04/2012