2 min

De dorpsomroeper Jan de Leeuw woonde met zijn gezin in Laren. Wanneer er nieuws was draaide hij zijn ratel en verkondigde luidkeels de laatste wetenswaardigheden in de straten van Laren. Ongetwijfeld heeft Joseph Raphael (1869-1950) de dorpsomroeper met zijn ratel gehoord en gezien. De Laarders verdienden graag een zakcentje bij met poseren voor de kunstschilders. Het was geen vetpot rond 1900 en de lokale bevolking pakten alles aan waarmee iets verdiend kon worden.

Bijzonder portret

Raphael heeft het gezin de Leeuw op een bijzondere manier geportretteerd. De compositie van de trotse vader temidden van zijn kinderen doet denken aan de schuttersportretten van Frans Hals en Rembrandt. Alleen zijn nu niet de rijken geportretteerd maar eenvoudige mensen van het platteland. Raphael had grote bewondering voor de Hollandse schilders van de Gouden Eeuw. De Amerikaanse schilder  was regelmatig in onze musea te vinden om de schilderijen van de Hollandse meesters te bestuderen.  Zeker heeft hij het beroemde schilderij De Nachtwacht van Rembrandt gezien. Het is dan ook niet toevallig dat het meisje links in het schilderij van Jan de Leeuw heel sterk lijkt op het meisje vooraan in het schilderij van Rembrandt.

Drie beroepen

Hoewel de titel van het schilderij en de ratel in zijn hand verwijzen naar het beroep van dorpsomroeper, was Jan de Leeuw meer dan dat. De documenten in zijn linkerhand verwijzen naar zijn beroep van afslager. ‘Veilingmeester’ zouden we nu zeggen. In zijn rechteroor draagt hij een oorring. Het is de gouden ring van de vissersman. Mocht hij tijdens een van zijn vaartochten verdrinken, dan kon met de opbrengst van de ring toch worden gezorgd voor een waardige begrafenis. Jan de Leeuw had dus drie verschillende beroepen. Dit zegt iets over het inkomen van de Laarders. Het geld was hard nodig om te zorgen voor het spreekwoordelijke brood op de plank. De schilder verleende de dorpsfamilie toch de status van een voorname familie. Want alleen welgestelden konden zich in de zeventiende eeuw een groepsportret veroorloven. Zijn vier kinderen houden een favoriet speelgoed of een huisdier vast. Vaag op de achtergrond is het portret van de moeder weergegeven. De moeder is overleden, maar toch heeft de schilder haar niet helemaal weg willen laten. Het gebeurde wel vaker dat Amerikaanse schilders op deze manier dierbare overledenen verbeeldden.

De omroeper en zijn gezin, Joseph Raphael (1869-1950), 1905 olieverf op doek, 198 x 164 cm.rMontgomery Gallery, San Francisco, Californië (VS) . Bron: catalogus Dutch Utopia, Amerikaanse kunstenaars in Nederland 1880-1914, Singer Laren 2010 p. 202

Eervolle vermelding

De kunstenaar was erg tevreden over zijn schilderij, want hij zond het doek in naar de prestigieuze Parijse Salon. Hij kreeg hiervoor een eervolle vermelding. Het schilderij van de dorpsomroeper en zijn gezin vertelt het bijzondere verhaal over het leven op het Larense platteland en hoe Amerikaanse kunstenaars ruim honderd jaar geleden naar ons land keken. De ratel van Jan de Leeuw is pas teruggevonden op de zolder van  familie de Leeuw.

Verhaal: Margriet van Seumeren

Publicatiedatum: 28/12/2010