Buiten Beeld: 100 jaar reddingsacties op zee in foto's gevat

Buiten Beeld: 100 jaar reddingsacties op zee in foto’s gevat

Tegen de reling klemgezet door een bemanningslid fotografeerde hij, ondertussen overspoeld door buiswater. Zijn Rollei’s hingen daarbij altijd onder zijn jas. Zodra de gelegenheid gunstig was, knipte hij tussen de jasslippen door af, in de hoop dat de belichting goed was. In zijn jonge jaren kroop hij zo nodig tussen de benen van de redders om onder hun wijde oliejassen een filmpje te verwisselen, maar helaas gingen redders op een gegeven moment over op het dragen van overalls. Weg schuilplek.

3 min

Zeefotograaf

Cees van der Meulen (1921 – 1990), die geen ‘gewone’ zeeman werd, maar zeefotograaf dankzij zijn slechte ogen, heeft tientallen unieke beelden geschoten van reddingacties op zee. Als achttienjarige fotografeerde Cees van de Meulen de Terschellinger reddingboot Brandaris en de in IJmuiden gestationeerde Neeltje Jacoba. Dit waren zijn eerste foto’s die in ‘De Reddingboot’, het blad van de toenmalige Koninklijke Noord-Hollandse Redding Maatschappij, werden gepubliceerd.

Fotoboek

Zijn foto’s zijn onderdeel van een indrukwekkend fotoarchief over reddingsacties op zee. De meeste reddingsacties vinden buiten ons gezichtsveld plaats. Ergens ver op zee of midden op het IJsselmeer. Van de meeste reddingen zijn ook geen foto’s gemaakt, simpelweg omdat de bemanningen op de belangrijke momenten andere dingen te doen hadden. In ‘Buiten Beeld: aangrijpende reddingen uit 100 jaar De Reddingboot’, een fotoboek uitgegeven door de KNRM zijn de honderd mooist in beeld gebrachte reddingsacties uit 100 jaar samengebracht.

Stoomschip Shonga

Als gevolg van een west-zuidwesterstorm brak het gestrande stoomschip Shonga op 17 februari 1928 in tweeën, vlakbij de pieren van IJmuiden. Omdat de roeireddingboten uit de directe omgeving geen kans zagen om het gestrande schip te bereiken, werd de reddingboot Dorus Rijkers van Den Helder eropuit gestuurd. De Dorus Rijkers vertrok om 09.00 uur ’s avonds voor een zware reis naar IJmuiden. Daar werd om 03.00 uur afgemeerd. Nadat het daglicht was afgewacht, zette schipper Bot koers naar de Shonga. De strandreddingboot van IJmuiden deed op dat moment hetzelfde. Vanaf het strand was het overspringen van de schipbreukelingen op beide reddingboten goed zichtbaar. Uiteindelijk redde de Dorus Rijkers 32 man; de andere negen werden door de strandreddingboot aan land gezet. Op de foto loopt de Dorus Rijkers de haven binnen, met aan boord de 32 schipbreukelingen.

Stoomschip Salento

Op 25 november 1928 strandde het stoomschip Salento voor het Bloemendaalse strand. De roeireddingboten van Zandvoort en IJmuiden werden in stelling gebracht. De Zandvoortse redders waren stellig in hun mening: het was onverantwoord om onder de heersende omstandigheden (noordwest windkracht 9) zee te kiezen. De IJmuidenaren waren niet minder stellig: zonder aarzelen werd een poging gewaagd. Die eerste poging liep op niets uit. De roeireddingboot werd op het strand teruggeslagen. De tweede poging werd de reddingbootbemanning noodlottig. Bij de tweede bank werd de roeireddingboot door een breker gegrepen. De twaalf redders raakten te water. Elf van hen wisten uiteindelijk het strand te bereiken, de twaalfde verdronk. De tevens gewaarschuwde motorreddingboten van Den Helder en Scheveningen bereikten de Salento wel. Op het schip waren geen tekenen van leven meer …

Document

Buiten Beeld is een document. Het toont de technische ontwikkeling in honderd jaar reddingwezen, maar laat evenzogoed zien dat de redder van een eeuw geleden uit hetzelfde hout gesneden was als die van vandaag. Het geeft een inkijkje in hoe het ‘buiten’ was en is. Beroemde reddingboten als de Brandaris, de Neeltje Jacoba en de Insulinde passeren de revue. Grootheden als Dorus Rijkers, Mees Toxopeus en Coenraad Bot komen aan bod. Het boek toont tientallen portretten van (voor het grote publiek) anonieme redders. Veel nooit eerder gepubliceerde foto’s zijn in Buiten Beeld afgedrukt. Via KNRM-Boeken is een presentatie van de afbeeldingen te zien.

Reddingmuseum

Het Reddingmuseum in Den Helder vertelt het verhaal over de geschiedenis van het reddingwezen op zee. Voor het museum liggen historische reddingboten als de Insulinde (1927), Johan de Witt (1941), Prins Hendrik (1951), Javazee (1967) en Tjerck Hiddes (1975).

De Koninklijk Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) heeft ten doel het kosteloos doen verlenen van hulp en bijstand aan hen die voor de Nederlandse kust, Zeeuwse wateren, IJsselmeer en randmeren in gevaar verkeren of in gevaar dreigen te raken. Sinds de oprichting in 1824 heeft de KNRM ervoor gekozen dit te doen als zelfstandig opererende, ongesubsidieerde instelling.