Jeugd en huwelijk

Adriaen van Ostade werd als Adriaen Hendricx in 1610 in Haarlem geboren en op de 19 december dat jaar in de Hervormde kerk daar gedoopt. Zijn vader, Jan Hendricx, was een wever afkomstig uit Ostade, een plaatsje bij Eindhoven in Brabant. Zowel Adriaen als diens broer Isaac (Isak, of Izaak) zijn ‘van Ostade’ als achternaam gaan gebruiken. Adriaen trouwde in 1638 met Machtelga Pieterse, die al na vier jaar overleed. Als weduwnaar stapte hij vervolgens in 1657 met Anna Ingels in het huwelijksbootje. Zij kwam van een aanzienlijke Amsterdamse Familie, waardoor de aanvankelijk in Haarlem gesitueerde schilder ook vaak in de hoofdstad te vinden was.

Boerenvoorstellingen

Van Ostade ging in 1627 in de leer bij Frans Hals, waarschijnlijk tegelijk met Adriaen Brouwer. Diens invloed is goed zichtbaar in de vroegere werken van Van Ostade. In 1634 werd de kunstenaar lid van het Sint-Lucasgilde in Haarlem, waar hij verschillende functies heeft bekleed, en van de schutterij. Van Ostade schilderde vooral genrestukken met scènes uit het boeren leven, geïnspireerd door de schilderijen met vergelijkbare voorstellen die Pieter Bruegel honderd jaar voor hem had gemaakt. Naast alle boeren in huiskamers, boeren in herbergen, boerenwoningen en boeren op het land, schilderde de Haarlemse kunstenaar ook figuren die indertijd vaak een twijfelachtige reputatie genoten, zoals kwakzalvers en advocaten.

Schildersatelier

“Rijk is deze schilder niet: zijn atelier bevindt zich in een oud, donker gebouw. Zijn artistieke ambities zijn niet hoog, want op de ezel staat een bescheiden land- schap. Toch heeft hij twee leerjongens. Van Ostade spot hier met zijn eigen specialisatie. Hij schilderde niet zijn eigen atelier, maar verzon een atelier van een eenvoudige schilder die al zijn boerentaferelen geschilderd zou kunnen hebben”, schrijft het Rijksmuseum. Bron: Rijksmuseum Rijks Studio

Schilderstijl

De vroegste werken van Adriaen van Ostade zijn grote composities met grote figuren en een sterke belichting, vergelijkbaar met de werken van Adriaen Brouwer. Al snel worden de genrestukken intiemer en donkerder, met voorstellingen van drinkende, dansende of vechtende boeren in ruimtes als herbergen. De beweging in de schilderijen lijken rustiger en de algemene sfeer is inniger. Halverwege de zeventiende eeuw schilderde Van Ostade ook volkse en boerentaferelen in de buitenlucht, naast de warmer gekleurde voorstellingen binnenshuis. De kleuren werden iets feller en lichter.

Aquarellist en prentkunstenaar

In het rampjaar ‘1672’, was Van Ostade mogelijk voor enige tijd naar Amsterdam gegaan, uit vrees voor de oprukkende Franse troepen. Rond deze periode heeft hij een aantal aquarellen geschilderd die in het bezit kwamen van de stadsecretaris van Amsterdam Jonas Witsen (1676-1715). Hiernaast heeft de kunstenaar ook een aantal prenten en etsen gemaakt van vooral dorpsvoorstellingen met uiteraard boeren, een enkele kwakzalver, een koopman, vissers, maar ook kinderen. Deze etsen komen voornamelijk uit de jaren tussen 1647 en 1678.

Populair en leermeester

De werken van Adriaen van Ostade waren in zijn eigen tijd al populair. Er waren genoeg andere schilders die zijn schilderstijl trachtten te kopiëren of zelfs te evenaren. Van Ostade heeft zelf nog les gegeven aan zijn broer Isaac, Cornelis Bega en mogelijk Jan Steen. Adriaen van Ostade overleed in 1685 in Haarlem en is daar op 2 mei begraven. Zijn werken zijn onder andere te bezichtigen in het Rijksmuseum in Amsterdam.

Geschreven door Liza Koppenrade

Bronnen

• Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek (NNBW). Molhuysen, Dr. P. C., Blok, Prof. Dr. P. J. (1911). Ostade. Deel 9, 732-737. Geraadpleegd op 27 mei 2015.
• Rijksbureau van Kunsthistorische Documentatie. (z.d.). Adriaen van Ostade. Geraadpleegd 27 mei 2015.
• Rijksmuseum. (z.d.). Adriaen van Ostade. Geraadpleegd op 27 mei 2015.
• Van Capelleveen, Ruud. (z.d.). Adriaen van Ostade (1610-1685). Nederlandse kunstschilder. Geraadpleegd op 27 mei 2015.

Publicatiedatum: 27/05/2015