Papageno Huis Laren is gevestigd in de voormalige villa Dennenoord aan de Naarderstraat. In het negentiende-eeuwse monument kunnen autistische jongeren begeleid wonen. Maar voordat deze instelling in 2015 zijn deuren opende, kende het woonhuis verschillende bewoners. Wat is er nu nog over hen terug te vinden?
>Voor het eerst in de geschiedenis geeft het Rijksmuseum een hedendaagse kunstenaar carte blanche voor een zoektocht door de eindeloze collecties van het museum, met als resultaat een grote tentoonstelling. Fiona Tan: Monomania is een indringende tentoonstelling waarin Tan een reis door de geest maakt. Uitgangspunt hiervoor is haar fascinatie voor de verbeelding van de psychiatrie in de 19de eeuw. Te zien zijn onder meer prenten van Francisco Goya tot Edvard Munch, schilderijen van Raden Saleh, Japanse maskers en doopjurken uit de collectie van het Rijksmuseum. De tentoonstelling eindigt met de première van Janine’s Room (2025), een ruimtelijke video-installatie, gemaakt door Fiona Tan in opdracht van het Rijksmuseum.
>
3 min
Wat is een koning zonder een kroon? Dat moet Willem I (1772-1843) hebben gedacht toen hij op 21 september 1815 werd ingehuldigd tot koning van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Zelfs de eerste koning van Holland – Lodewijk Napoleon – had geen kroon. Maar hoe zag de eerste kroon van het huis Oranje-Nassau er eigenlijk uit?
>De Mutoscope and Biograph-films zijn onlangs opgenomen in het UNESCO Memory of the World Register. De opnamen – gedraaid op 68mm – uit de begintijd van de cinema behoren tot de scherpste en rijkst gedetailleerde beelden uit de filmgeschiedenis.
> 1 min
Een wat droevig ogend straatje is genoemd naar ‘de peetvader’ van IJmuiden. Het komt uit bij het Noordzeekanaal, waar deze peetvader al over schreef tientallen jaren voordat het kanaal werd gegraven. Wie was deze man met een vooruitziende blik, deze journalist die hoogleraar en minister werd?
>Het Huizer Museum heeft een uniek schilderij van de Nederlandse kunstschilder Louise Fritzlin verworven. Het werk toont een oude Huizer vrouw en is geschilderd rond 1900. Bijzonder is dat gelijktijdig ook de voorstudie van het werk kon worden gekocht waardoor de twee weer zijn verenigd. Ze zijn nu te zien in het Huizer Museum.
> 2 min
Het Allard Pierson Museum heeft onlangs een tamelijk unieke collectie liedbladen, liedboekjes en prenten met afbeeldingen van straatzangers verworven. De collectie omvat 359 stukken uit de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw.
>Voor een bijzonder avondje uit ga je naar het Koninklijk Theater Carré. Het klassieke gebouw aan de Amstel ademt een grandeur uit van vervlogen tijden. Bij binnenkomst zorgen de schitterende kroonluchters, rood fluwelen stoelen en overdadige decoraties ervoor, dat je je even terug waant in de negentiende eeuw. Het rijke interieur maakt het lastig om voor te stellen dat hier vroeger paarden rondrenden en circusartiesten de meest halsbrekende toeren uithaalden.
>Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een boekje met notities over de zeereizen van een negentiende-eeuwse kapitein, met daarin ook gedroogde bloemen en bladeren.
> 3 min
Wie kent nog de bloembollenkweker die twee musea zou leiden? Natuurpionier Jac. P. Thijsse bewonderde hem. Ontmoet de man die op zolder pijlen uit Borneo had liggen. En die rond 1900 geld bijeenbracht voor plantenonderzoek in Suriname. Wie kent nog Frits van Eeden? De grote bewonderaar van ‘onkruid’ die een lintje kreeg.
>Stichting Ons Amsterdam, dat dit jaar 75 jaar bestaat, organiseerde op donderdag 18 januari een speciale rondleiding in het Rijksmuseum. Rondleider Marloes Kleijn vertelde uitgebreid over de meesterwerken uit de negentiende eeuw en twintigste eeuw: een periode van ongekende veranderingen en creatieve revoluties.
>Waar nu het hart van de Randstad driftig klopt, dommelde eeuwen geleden uitgestrekt waterland onder brede wolkenluchten. Dijkweggetjes doorsneden het Amstellandse meren- en plassengebied. Wie indertijd van Amsterdam naar Leiden reisde, keek uit over Legmeer en Haarlemmermeer. Water, alom water. Totdat midden negentiende eeuw het Haarlemmermeer werd leeg gepompt. Het Legmeer klotste en kabbelde nog als vanouds. Exact 150 jaar geleden maakte koning Willem III daar met een pennenstreek definitief een eind aan.
>Welke kleding werd 150 jaar geleden op Waddeneiland Texel gedragen? De Oudheidkamer in Den Burg geeft er antwoord op.
> 2 min
Gerrit Lamberts (1776-1850) maakte levendige tekeningen van het Amsterdam in de eerste helft van de negentiende eeuw. Zijn tekeningen zijn er altijd al geweest en worden vaak in boeken afgedrukt, maar het Amsterdamse Stadsarchief vond het nu eens hoog tijd worden voor een overzichtstentoonstelling.
>Er komen maar weinig schrijfsters voor in de klassieke Nederlandse canon. Terwijl er in de 19de eeuw wel degelijk vrouwen waren die schreven én publiceerden. Wat dreef hen tot dit, in die tijd voor vrouwen nogal ondankbare, beroep? Lees en bekijk de unieke en verrassende online expositie van Literatuurmuseum.nl.
> 1 min
Op het Schermereiland kreeg in de zeventiende eeuw de welvaart een voet aan de grond. Het nieuwe boek ‘Koopman in De Rijp’ van Leo den Engelse neemt ons mee in het leven van drie opeenvolgende koopmanfamilies in de Rijp, die door graanhandel en persoonlijke relaties met elkaar verbonden waren. De bedrijvigheid van De Rijp krijgt in zijn boek een gezicht.
>De laatste maand van de tentoonstelling ‘Jong in de 19e eeuw’ in het Teylers Museum is aangebroken. Je kunt nog 5 weken genieten van de prachtige kinderportretten en -taferelen van onder meer Kruseman, Mauve, Breitner, Van Gogh en Mondriaan.
> 2 min
