2 min

Zwarte Kerkje, Zuidschermer. Tekening door H. de Winter, 1744. De stolpkerk was ooit behoorlijk populair op het Noord-Hollandse platteland. Tegenwoordig zijn er nog maar enkele voorbeelden over. Beide gebouwen in Zuidschermer (kerk en schooltje) staan op de monumentenlijst. Tijdens de Leeghwaterdagen is het Zwarte Kerkje geopend voor publiek. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar.

Droogmalen Schermeer

Rond het grote binnenmeer ‘het Schermeer’ treft men in 1633 voorbereidingen voor het droogmalen. Aan de horizon verrijzen molens en de ringvaart wordt aangelegd. In de nacht van 19 op 20 juni 1634 vaart de laatste schuit het Schermeer over. De volgende dag wordt de ringdijk gesloten en beginnen de molens te malen. Het werk duurt meer dan een jaar. Op 25 oktober 1635 is het eindelijk zover, het nieuwe land is drooggevallen. Aanvankelijk zijn de droogmakers van plan om in de nieuwe polder twee kerken, één pastorie en twee scholen te bouwen.

Kerk met stompe toren

Het eerste preekhuis aan de Noordervaart is in 1663 gereed. Deze grote kerk met de stompe toren wordt op zondag gebruikt voor het geloof en op doordeweekse dagen voor school. Het huidige dorp Stompetoren heeft zijn naam dus rechtstreeks ontleend aan de kerk.

Zwarte Kerkje

Omdat er nog maar weinig geld over is, kan er ternauwernood een tweede kerkgebouw van af. Deze kerk moet dan ook aanzienlijk eenvoudiger worden gebouwd. En dus wordt aan de Zuidervaart een kerkje in hout opgetrokken, in de vorm van een stolp. De buitenzijde wordt zwart (!) geteerd. De timmerlieden Pieter en Claes Dirkzn klaren de klus omstreeks 1665. Ook dit gebouw doet op zondag dienst als kerk en doordeweeks als school. In het oostelijk deel woont de koster met zijn gezin. De bewoners in de omgeving spreken al gauw van ‘het schooltje’ of ‘het zwarte kerkje’. Later wordt aan de zuidzijde een schoolgebouwtje tegen de kerk aangebouwd dat ruim honderd jaar dienst doet (van 1790 tot 1900). In 1834 wordt de kerk grotendeels herbouwd, waarbij het karakteristieke zwarte hout plaats maakt voor steen. De naam ‘het Zwarte Kerkje’ is tot op de dag van vandaag in gebruik gebleven.

Auteur: Tanja Schermerhorn, regiocorrespondent ONH Noord-Kennemerland.

Bronnen

De informatie voor deze tekst is mede te danken aan de medewerking en bijdrage van Peter Wagner.

Het boek ‘De stadt Alkmaer met haere dorpen. Door Gijsbert Boomkamp. Een beschrijving uit 1790 van historisch erfgoed in NH. Stichting Uitgeverij NH i.s.m. Regionaal Archief Alkmaar, 2010.

Thuis in Driehuizen. Een gewoon dorp, een verhaal apart. Stichting Uitgeverij NH, auteurs Tanja Schermerhorn en Noor Ney, 2003.

Publicatiedatum: 06/06/2011