Zilveren polderschat kwart eeuw zoek

Hij is terug van weg geweest: de schitterende zilveren bodebus van de Schermer. Na de feesten bij het 350-jarig bestaan van de polder in 1983 verdween het kostbare stuk spoorloos. Pas een kwart later, in 2008, dook de bodebus weer op. Wat is een bodebus precies? Waar diende hij voor? Wie heeft dit poldericoon gemaakt? En hoe kon hij zoekraken?

3 min

Ambtinsigne

Een bodebus was het ambtsinsigne van de bode. Ieder waterschap, stad, dorp, gilde enzovoort had vroeger een bode. Die bezorgde brieven en aanmaningen en riep mensen op om voor het bestuur te verschijnen. Zo ook de bode van de Schermerpolder. Hij was het ‘het gezicht’ van het waterschap. Als bode onderhield hij immers het contact tussen het bestuur en de buitenwereld. Daarom was het zaak dat de bode duidelijk als ambtenaar in functie herkenbaar was. Dat deed men vanouds door middel van een fraaie bodebus. Het ging oorspronkelijk om een echte bus of koker om brieven te vervoeren. Op de bus zat een schildje met het wapen. Brieventassen waren echter gemakkelijker. Daarom ging de bode het schildje als een soort politiepenning op zijn kleding dragen. Vreemd genoeg bleef die penning ‘bodebus’ heten. Natuurlijk moest zo’n bodebus gezag en prestige uitstralen. Daarom mocht het wat kosten.

Medaillon bodebus Schermer. Collectie Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Zilversmid Roghair uit Alkmaar

In het deurtje van het medaillon van de Schermerbus staan drie merken. Daaruit kunnen we afleiden dat hij in 1802 in Alkmaar is gemaakt door Gerrit Jacob Roghair. Zilversmid Roghair werd in 1762 geboren in Rhenen. In 1797 vestigde hij zich in Alkmaar op het huidig adres Houttil 38. Hij werd een vooraanstaande burger en nam deel aan de ontvangst van Koning Lodewijk Napoleon in Alkmaar op 21 april 1807. Deze broer van de grote Keizer Napoleon was in 1806 op de troon van Holland gezet. Roghair verhuisde later via Purmerend terug naar Rhenen. Daar stierf hij in 1822.

De Schermerbus

De nieuwe bodebus van de Schermer werd op 3 april 1802 door dijkgraaf Lucas Dijl overhandigd aan bode Barend Dirk van Dam. In medaillon zit achter glas een afbeelding van het wapen van de Schermer. Het is op een ivoren plaatje geschilderd door Adrianus de Visser, een Alkmaarse kunstschilder. Het wapen van de Schermer toont de strijdbare engel Michaël, de patroon van de oude parochie de Schermer. Op het schild aan zijn arm staat een watermolen. De engel is geplaatst in een polderlandschapje. In de rand van het medaillon zijn de woorden ‘SCHERMEERS BESCHERMER’ uitgezaagd. Het medaillon is versierd met een fraaie strik in de modieuze Franse Louis Seize-stijl.

Bus weg en terug

In 1983 vierde de Schermerpolder zijn 350-jarig bestaan op grootse wijze. Het medaillon diende als voorbeeld voor theelepeltjes en speldjes. Na die feesten raakte de bus zoek. Niemand wist waar hij gebleven was. Het raadsel werd pas in 2008 opgelost. Hij bleek al die jaren keurig en veilig opgeborgen achterin de lade van het bureau van een oude dijkgraaf. Die was helaas kort na afloop van de feesten van 1983 ernstig ziek geworden. Pas na het overlijden van zijn weduwe kwam de bodebus weer te voorschijn. Hij ging terug naar het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Dat is de opvolger van het Waterschap Schermeer. Vanaf oktober 2011 kan iedereen de bodebus bewonderen in het nieuwe kantoor van het hoogheemraadschap te Heerhugowaard. Daar komt een speciale tentoonstellingsruimte voor polderschatten.