Wereldplek in Amsterdam: Van Walenweeshuis tot Maison Descartes

Amsterdam kreeg in de 16de en 17de eeuw twee golven Franstalige (en calvinistische) immigranten binnen. De grootste kwam eind 16de eeuw uit de Zuidelijke Nederlanden, waar de Spanjaarden stevig huishielden. De tweede kwam in 1685 op gang, toen koning Lodewijk XIV de harde vervolging van de Franse protestanten (‘hugenoten’) hervatte en velen van hen naar het noorden vluchtten.

In Amsterdam werden alle Franstalige immigranten ‘Walen’ genoemd. In 1586 wees het stadsbestuur ze een voormalige kloosterkapel toe als ‘Walenkerk’. Deze Waalse gemeente richtte in 1631 haar eerste eigen weeshuis op, in de Laurierstraat. Toen dat te klein werd, bouwden de Walen een nieuw, veel groter Walenweeshuis aan de Vijzelgracht. Dit ‘Hospice Wallon’ werd later uitgebreid met vleugels voor oude vrouwen en mannen. In 1971 werd het onder de naam Maison Descartes in gebruik genomen als Frans cultureel instituut.Het weeshuis was het middelpunt van een ‘Walenhoek’ die bestond uit de hele strook tussen Prinsengracht en Lijnbaansgracht van de Leidsegracht tot de Utrechtsestraat. Aan weerszijden van de Vijzelgracht (de Weteringbuurt en het ‘Noordse Bos’) liet het stadsbestuur voor Franse textielwerkers speciale ‘wevershuizen’ bouwen, al was de belangstelling daarvoor veel kleiner dan gehoopt. De Wereldplekken zijn onderdeel van het themanummer ‘Amsterdam Wereldstad’ van Ons Amsterdam. Maandblad over heden en verleden van Amsterdam, november 2011.