Wereldplek in Amsterdam: Engelse Pelgrimssteeg

Op het Rembrandtplein staat op de rechterhoek van de Bakkersstraat café l’Opéra (voorheen Het Gouden Hooft). Pal rechts daarvan stond van 1938 tot 1976 het in ‘vakwerkstijl’ gebouwde café ’t Brouwerswapen. Deze hele hoek van het plein werd rond 1985 vervangen door een afzichtelijk, modern kantorencomplex.

In de ‘knik’ meteen rechts van ’t Brouwerswapen, waar nu (nr. 31) het Party Crew Café is, was eeuwenlang de ingang van de Engelsesteeg, die in 1896 Engelse Pelgrimssteeg ging heten, omdat er bij de Nieuwendijk nòg een Engelsesteeg was. Met een bocht rechtsaf kwam de steeg uit tegenover Paardenstraat 7; tot 1912 liep ze bovendien rechtdoor naar de Binnen-Amstel. Nu resteert slechts een heel klein stukje naamloos binnenterrein.De Engelse Pelgrimssteeg ontleende haar naam aan een roerige periode in de Engelse kerkgeschiedenis – en de geboorte van de Verenigde Staten. In 1534 had koning Hendrik XVII de Church of England gesticht, met zichzelf als hoofd. Binnen die Anglicaanse Kerk ontstonden snel conflicten. Sommigen wilden af van alle oude, katholieke poespas en terug naar de essentie van het christendom. Zij werden ‘puriteinen’ genoemd. In 1580 scheidde een groep puriteinen onder leiding van ene Robert Browne zich af.Omdat zij in eigen land werden vervolgd, vluchtten in 1593, 1606 en 1608 groepen ‘brownisten’ naar Amsterdam. De eerste groep betrok enkele huisjes in deze steeg. Na aankomst van de tweede groep stelde de doopsgezinde koopman Jan Munter zijn beschuitbakkerij tussen de steeg en de Bakkersstraat (achter Amstel 122) ter beschikking als kerkgebouw. Tot 1640 bleef het zo in gebruik. De derde groep bleef maar een jaar, tot 1609. Via Leiden, Delfshaven en Plymouth emigreerden deze puriteinen in 1620 naar Amerika, waar zij als de ‘Pilgrim Fathers’ een nationale legende werden.Een later bedehuis van de brownisten op de Wallen (achter de Barndesteeg) bleef tot 1910 bekend als de Bruinistenkerk. In de nadagen had het uitgewoonde complex de reputatie van een soort rovershol, beschreven door onder meer Ferdinand Bordewijk.Tekst: Peter-Paul de Baar

De Wereldplekken zijn onderdeel van het themanummer ‘Amsterdam Wereldstad’ van Ons Amsterdam. Maandblad over heden en verleden van Amsterdam, november 2011.

Dit verhaal maakt deel uit van de campagne Werelderfgoed.
Klik hier om naar het thema Amsterdamse grachtengordel te gaan.