3 min

Godfried en Gerulf

Godfried de Noorman, de heer van Gerulf, was een Deense roverhoofdman die vanaf 882 als hertog over Frisia – het huidige Holland en Friesland – heerste. Zijn macht strekte zich uit over het kustgebied van het huidige Nederland en Duitsland. Voordat Godfried over dit gebied heerste, was het al in handen van de Deense broers Rorik en Harald, om van de voortdurende aanvallen van de Vikingen verlost te raken. Voor de lokale gouwgraven was dit niet zo voordelig: zij moesten hun macht delen met de Denen.

Keizer Karel de Dikke. Beeld: Wikimedia Commons.

In de val gelokt

Godfried was niet tevreden met alleen Frisia, hij wilde ook de heerschappij over de wijngaarden langs de Moezel. Gerulf werd erop uitgestuurd om deze eis over te brengen aan de Oost-Frankische keizer Karel de Dikke. De keizer gaf niet toe. In plaats daarvan nodigde hij Godfried uit om te komen onderhandelen. Het bleek een val: tijdens een bijeenkomst in Spijk werd Godfried van het leven beroofd door de hertogen van Babenburg en Saxo.

De moord op Godfried de Noorman. Ets door Pieter Tanjé naar Louis Fabritius Dubourg, 1749 – 1759. Beeld: Rijksstudio.

Gerulf en zijn offspring

Wat de rol van Gerulf in deze kwestie is, is nooit duidelijk geworden. Er is weleens gesuggereerd dat het zijn plan was om Godfried in de val te lokken, maar het is goed mogelijk dat hij er niets vanaf wist en zelfs niet aanwezig was in Spijk. Wat wel duidelijk is, is dat Gerulf enorm profiteerde van het wegvallen van de Deense heerser. Hij trok direct de macht in Frisia naar zich toe. De macht van Gerulf werd geformaliseerd doordat de Lotharingse koning Arnulf hem grote delen van Frisia schonk.

De zoon van Gerulf, Dirk I, volgde hem op als heerser over Texla (het gebied tussen het huidige Vlie en het Marsdiep), Kinheim (het huidige Kennemerland) en Masalant (het gebied van de Maas tot aan de Zeeuwse eilanden). De zoon van Dirk I, Dirk II, trouwde tactisch en vernauwde de banden met Vlaanderen en Hamaland, het gebied rond Deventer en Zutphen. In deze periode waren dit belangrijke machts- en handelscentra.

Van kleine graafschappen naar Holland

De nakomelingen van Gerulf luidden een nieuwe periode in de geschiedenis in: de Frankische koningen hadden geen macht meer, dit ging steeds meer over op lokale machthebbers en graven. Zij hadden steeds meer mogelijkheden om hun macht te vergroten. Tussen de jaren 800 en 1000 waren dit nog vooral kleine graafschappen die naast elkaar bestonden, maar daarna werden deze steeds meer verenigd onder de naam ‘Holland’.

Graaf Floris I van Holland. Beeld: Wikimedia Commons.

Holland wordt officieel

Het jaar waarin officieel van het bestaan van Holland kan worden gesproken, is 1076. Enkele jaren daarvoor, in 1061, was de Hollandse graaf Floris I vermoord. Omdat zijn zoon Dirk V toen nog te jong was om te regeren, werd zijn erfrecht door de keizer van Lotharingen beleend aan de Bisschop van Utrecht. Toen Dirk V volwassen was, trok hij ten strijde tegen de bisschop om zijn leengoederen terug te winnen. Hier slaagde hij in, en Holland werd verenigd, met een echte ‘Graaf van Holland’ aan het hoofd.

Meer weten over Vikingen en de vroege middeleeuwen? Breng dan een bezoekje aan archeologisch museum Huis van Hilde!

Publicatiedatum: 22/12/2017