3 min

Burgh, Schaep en Bicker

Abel Mathijsz. Burgh sticht na 1634 een hofstede op twee-en-een-halve kavels van de nieuwe polder. Na zijn overlijden in 1646 komt ongeveer de helft ervan in handen van zijn zwager Simon Gerritsz. Schaep. De naam Schaep en Burgh wordt er mogelijk door hem aan gegeven. De eerste aanleg bestaat uit een kleine formele tuin met een herenhuis, stallen, schuren en hooiberg. Via huwelijk en vererving komt het na 1725 in bezit van Jan Bernd Bicker en zijn vrouw Johanna Sara Pels. Schaep en Burgh wordt door de familie Bicker-Pels intensief gebruikt en men ontvangt er vele (voorname) gasten. Zij breidden de formele tuinaanleg aanzienlijk uit en de buitenplaats wordt door verder ingericht met kassen, een vinkenbaan, bossen, een menagerie en een boerderij met wei- en hooilanden. De slangenmuur bij de moestuin ten noorden van het huis is rond 1735 gebouwd en is de hoogste nog bestaande slangenmuur in Nederland.

Het echtpaar Bicker-Pels laat het huis moderniseren en vergroten met een tuinkamer aan de achterzijde. Ter weerszijden van het voorplein worden gespiegeld de oranjerie en het koetshuis met koetsierswoning gebouwd, nu beide in gebruik als kantoor. Na 1750 wordt in opdracht van Sara Pels aan de oostzijde van het terrein een vroege landschapstuin aangelegd. Deze aanleg en het bijbehorende oosterse tuinpaviljoen, de Turkse tent, verdwenen in de negentiende eeuw.

Huize Schaepenburgh op een foto uit 1926. Collectie Noord-Hollands Archief, Provinciale Atlas.

1818

Willem van Loon en zijn vrouw Anna Louisa Agatha van Winter kopen Schaep en Burgh in 1818. Het huidige huis is het resultaat van een grondige verbouwing en vergroting in hun opdracht. De bepleistering met natuursteenimitatie en de portico met Ionische zuilen voor de centrale ingang geeft het zijn negentiende-eeuwse uitstraling. Ook het koetshuis en de oranjerie krijgen rond 1818 deze uitmonstering.

J. D. Zocher jr. maakt dan een ontwerp voor de inrichting van de tuin. Met behoud van een paar belangrijke assen uit de achttiende eeuw creëert hij een landschappelijke aanleg met een vijver en een slingerwater, groene velden en belangrijke zichtlijnen vanuit het huis. Een daarvan is gericht op het tuinhuis annex biljartkamer genaamd het Capitool. Het heeft een klassiek tempelfront met Ionische gekoppelde houten zuilen voor een driezijde uitbouw. In dit tuinhuis wordt nu de radio-uitzending van het programma Vroege Vogels verzorgt. Na een brand in 2002 is het volledig nieuw opgebouwd.

Huize Schaep en Burgh in ‘s-Graveland op een foto uit 1956. Collectie Noord-Hollands Archief, Provinciale Atlas.

Bewaard

Willem van Loon overlijdt in 1847 maar zijn weduwe blijft er met het gezin tot haar dood in 1877 wonen. Buurman Cornelis Dedel, bewoner van Boekesteyn, koopt het huis om het voor sloop te behoeden. Zijn zoon bewoont het van 1885 tot 1932. Na de Tweede Wereld oorlog krijgt het eerst de functie van recreatieoord en als gezegd vanaf 1976 als kantoor van de Vereniging Natuurmonumenten. De waarde van natuur en monument op Schaep en Burgh wordt daarmee bevestigd en bewaard.

Het parkbos is publiek toegankelijk en er zijn uitgezette wandelroutes. Schaep en Burgh is een rijksmonument, daartoe behoren het huis en de bijgebouwen rond het voorplein, de brug met het toegangshek vanaf het Noordereinde, de tuinaanleg, het tuinhuis, de ijskelder, houten schuur, de slangenmuur en de muurkas bij de moestuin.

Schaep en Burgh, voorzijde. Via Wikimedia.

Landschap Noord-Holland / Cultuur Compagnie

Literatuur:

• Bertram, Christian. Noord-Hollands Arcadia. Ruim 400 Noord-Hollandse buitenplaatsen in tekeningen, prenten en kaarten uit de Provinciale Atlas Noord-Holland. Met een bijdrage van Erik A. de Jong. Alphen aan den Rijn: Canaletto, 2005, 276-277.
• www.natuurmonumenten.nl/content/schaep-en-burgh

Publicatiedatum: 30/04/2012