Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Buitenplaats en villa Saxenburg

Van de historische buitenplaats Saxenburg resteren weinig gebouwde fragmenten: enkel het achttiende-eeuwse toegangshek met natuurstenen pijlers en de voormalige tuinmanswoning met prieel. Het zeventiende-eeuwse buiten is vastgelegd in prenten, schetsen en een schilderij. Het gebruik als lusthof wordt voortgezet in het Bloemendaalse bos, Thijsse’s hof en op de cricketvelden.

Vanaf Vergraft

De geschiedenis van Saxenburg gaat terug tot de vroege zeventiende eeuw. Tussen 1618 en 1620  kocht bierbrouwer Joost Vergraft de grond en opstallen van het latere Saxenburg. Hij liet de gebouwen afbreken en bouwde een nieuw en voornaam u-vormig herenhuis met tegen de achtergevel van de korte vleugel een toren. Voor het huis verrees een poortgebouw en in de omgeving de nodige bijgebouwen. In de tuin liet Vergraft een fontein aanleggen, een zeldzaamheid in die tijd. De hofstede werd in 1638 verkocht aan Christoffel Thijs, die er de naam Saxenburg aan gaf. Prenten en een schilderij uit 1651 met Saxenburg in het landschap zijn toegeschreven aan Rembrandt van Rijn, die ze gemaakt zou hebben ter aflossing van een hypotheekschuld. Ook landschapsschilder Philips Koninck maakte prenten van de buitenplaats en tegenwoordig wordt het schilderij ook wel aan hem toegeschreven.

Saxenburg

Gezicht op het Neptunus Beeld.

Tuinaanleg

Aan het einde van de zeventiende eeuw was Saxenburg uitgegroeid tot een voorname buitenplaats met herenhuis, stallen, bijgebouwen, boomgaarden, singels, bospartijen, vinkenbaan, een vijver en een meertje. Eigenaar Hendrik Trip breidde het terrein tussen 1723 en 1737 verder uit en richtte het in met lanen, terrassen en een beeldentuin. Ook begon hij met de aanleg van Saxenburgse bos (nu Bloemendaalse bos). In 1741 werd Saxenburg geveild waarbij de beelden apart werden verkocht. Door de volgende eigenaren werden in de tweede helft van de achttiende eeuw het Saxenburger bos (met het sterrenbos) verder aangelegd, het nog bestaande tuinmanshuis met prieel gebouwd en het toegangshek op het bruggetjes over het ringgrachtje gebouwd.

Oude tekening van Saxenburg.

Saxenburg wordt Wildhoef

In 1798 kocht Willem Philips Kops, de eigenaar van Wildhoef, buitenplaats Saxenburg. Kort daarna liet hij het herenhuis – waarin nog goudleerbehang zat – afbreken, net als het koetshuis en stalgebouw. De grond en overige opstallen werden deel van Wildhoef.

Plattegrond van de tuinaanleg van Saxenburg

Twintigste eeuw

Het perceel binnen het ringgrachtje van het afgebroken Saxenburg bleef leeg tot het in 1917 werd verkocht aan de zussen Julie en Mies Bierens de Haan. Zij lieten er een rietgedekt landhuis bouwen door architect J.W. Hanrath en gaven het de historische naam Saxenburg. Bij het huis werd een tuin aangelegd door Dirk F. Tersteeg met de voor hem kenmerkende architectonische karakter.

Het Saxenburger bos werd vanaf1920 inopdracht van de gemeente Bloemendaal heringericht tot het Bloemendaalse bos naar ontwerp van Leonard Anthony Springer. Achter het pannenkoekenhuisje kwam in 1925 de eerste heemtuin van Nederland tot stand, Thijsse’s hof van Jac. P. Thijsse. Bij de vijver ten noordwesten van de Brederodelaan richtte men in 1929 een hertenkamp in en ter plaatse van de vinkenbaan ligt nu een cricketveld.

De hedendaagse situatie. Bron: Landschap Noord-Holland / Cultuur Compagnie.

Bescherming

Het toegangshek, de dienstwoning met prieel en een grenspaal tegenover de Saxenburgerweg 1a zijn rijksmonumenten uit de tijd van de buitenplaats. De nieuwe villa en tuinaanleg uit 1920 aan de Mollaan 1 zijn eveneens rijksmonument. Het Bloemendaalse bos vormt een onderdeel van het beschermde dorpsgezicht Bloemendaal.

Thijsse’s hof en het Bloemendaalse bos zijn publiek toegankelijk. De tuinmanswoning met tuinprieel is al sinds 1900 een pannenkoekenhuisje.

Landschap Noord-Holland / Cultuur Compagnie

Literatuur:

  • Bertram, Christian. Noord-Hollands Arcadia. Ruim 400 Noord-Hollandse buitenplaatsen in tekeningen, prenten en kaarten uit de Provinciale Atlas Noord-Holland. Met een bijdrage van Erik A. de Jong. Alphen aan den Rijn: Canaletto, 2005, 274-276.
  • Nierhoff, Marie [A.M.G.]. De hofstede Saxenburg in Aelbertsberg of Bloemendaal. (Uitgegeven voor de Vereniging Haerlem door uitgeverij Schuyt). Haarlem: Schuyt, 1971.

Publicatiedatum: 30/04/2012

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.