3 min

Een expositie in het Historisch Museum Ouder-Amstel maakte duidelijk waarom. Hoofdfiguur in dit verhaal – naast keizer/veldheer Napoleon natuurlijk – is Herman Willem Daendels. Want hier bij de brug over de Weesper Trekvaart was enkele tientallen jaren eerder een indrukwekkende verdediging opgeworpen. Bedoeld om Amsterdam te beschermen tegen de binnenvallende Pruisen.

De Pruisen hadden namelijk besloten de patriotten in Nederland even een lesje te leren. Met name in het vrijgevochten Amsterdam was het verzet tegen de regenten en prinsgezinden groot. Met grote overmacht rukten de Pruisische troepen op naar Amsterdam.

Bij de Duivendrechtse Brug over de Weesper Trekvaart werd in 1787 gevochten. Daendels en zijn patriotten wisten hier een aanval van de Pruisische troepen af te slaan. G.A. Meysenheym legde de actie vast in een tekening, door J.A. le Campion geëtst; handgekleurd. Beeld: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam; collectie Atlas Dreesmann.

Daendels

Een van die patriotten was Daendels. Hij was opgeklommen tot majoor en voerde in 1787 het bevel over de batterij bij de Duivendrechtse Brug. Jo Blom uit Duivendrecht vertelt hoe er hier schermutselingen plaatsvonden. Haar dorpsgenoten van destijds weerden zich dapper tegen de indringers. Maar ze moesten, aldus Jo Blom, lijdelijk toezien hoe Pruisische soldaten (in die tijd ‘Moffen’ genaamd) hun kazen in de sloot gooiden en koeien doodschoten. Daendels en zijn mannen wisten de indringers af te weren. Ook bij Diemen konden de Pruisen niet door de verdedigingslinie rond de hoofdstad breken.

Vijand in de rug

Verderop, in Amstelveen en Bovenkerk, vonden zware gevechten plaats. De hertog van Brunswijk wist met een listige omtrekkende beweging troepen over het Haarlemmermeer en Nieuwe Meer te varen. Patriotten in Amstelveen zagen daardoor de vijand plots in hun rug opdoemen. Ze moesten hun strijd staken. Van alle kanten kwam daarop Ouderkerk onder vijandelijk vuur te liggen. Er zat voor de patriotten daar niets anders op dan zich langs de Amstel ijlings op Amsterdam terug te trekken. Onder druk van de Pruisische overmacht erkenden de Amsterdamse bestuurders hun verlies, zij gaven zich over. Hiermee was het gezag van de stadhouder (prins Willem V) weer een feit. Althans voor enige jaren.

Hermanus Petrus Schouten (1747-1822) heeft de Duivendrechtse Brug in rustige tijden vastgelegd. Zijn ‘Gezigt van Duyvendrecht’ geeft een aardig beeld van het gemoedelijke leventje hier bij de brug over de trekvaart. Natuurlijk vonden reizigers hier ook een herberg. Beeld: Noord-Hollands Archief, Collectie Prenten en Tekeningen Provinciale Atlas.

Lotelingen

De stadhouder en zijn regenten bleven aan de macht tot 1795. In de winter van dat jaar trok de Franse generaal Pichegru de bevroren rivieren over. Daendels vocht met de Fransen mee en zou na het verjagen van stadhouder prins Willem V een belangrijke rol spelen in de Bataafse Republiek, zoals Nederland zich toen noemde. Jo Blom: “Uiteraard wilde geen Duivendrechter enthousiast militaire dienst verrichten en er zijn dan ook veel meldingen van de buurtmeesters, een soort hulpbestuurders op locatie, die de lotelingen (weerbare mannen werden destijds door middel van loting opgeroepen) maar niet konden vinden.”

Nieuwe Pruisische aanval verwacht

Daendels wist in het Franse leger op te klimmen tot generaal. Napoleon kende hem en had ongetwijfeld van hem gehoord over de indrukwekkende batterij die bij de Duivendrechtse Brug lag. Jo Blom: “Napoleons belangstelling in oktober 1811 voor de verdediging van Amsterdam kwam voort uit zijn aandacht voor de defensie in heel het Utrechtse en Hollandse gebied. Hij had rekening te houden met een hernieuwde Pruisische aanval en hij verwachtte hen via de route die zij in 1787 gevolgd hadden.” Alle reden dus voor de keizer om hier even een kijkje te nemen.

Publicatiedatum: 21/07/2011