4 min
Geschiedenisfanaat Vermeulen bezoekt in die jaren met zijn vrouw tweewekelijks het eiland en kent inmiddels vele Texelaars. Met aquarel in de hand gaat hij op onderzoek uit. Bij de biljartclub kennen ze wel ene Ferry Zwanenburg, maar die kan schilderen noch tekenen. De hoteleigenaar van De Branding in De Koog zegt bij het ontbijt de aquarel wel te herkennen: ‘Hé een Souwtje de Wijn, hoe kom je daar aan?’ ‘Nee’ zegt Vermeulen, ‘een Zwanenburg’. ‘Nooit van gehoord, ik zou zweren dat het een Souwtje de Wijn was’. Teleurgesteld zet Vermeulen zijn zoektocht voort.
Het aquarel van ‘Zwanenburg’ met het witte kerkje van Den Hoorn. Beeld: Ed Vermeulen.
Zoektocht naar ‘Zwanenburg’
In Den Burg zoekt hij een lijstje uit voor zijn ‘Zwanenburg’. Bij de winkeldame van de doe-het-zelf-zaak gaat wel een belletje rinkelen bij die naam. Vermeulen wordt doorgestuurd naar boekhandel Het Open Boek. Eigenaar Theo Timmer ziet de aquarel en weet het zeker: ‘Geen twijfel mogelijk… een echte Souwtje de Wijn, mij onbekend.’ Timmer legt uit dat hij een boek over haar had, maar dat deze nu helaas is uitverkocht. Als ze nog een exemplaar vinden, is Vermeulen de eerste die hem krijgt. Hij wordt ditmaal doorgestuurd naar de kunsthandel van Hans van der Klift voor een taxatie. Daar valt zijn mond open. ‘Ongetwijfeld een echte Souwtje de Wijn, man hoe kom je daar aan?’, zegt Hans, ‘deze is zeker duizend gulden waard!’
Souwtje de Wijn, leven en illusies van een Texels kunstenares (1980). Uitgave: Het Open Boek.
Souwtje de Wijn
Intussen hebben ze bij Het Open Boek nog een exemplaar gevonden van Souwtje de Wijn, leven en illusies van een Texels kunstenares (1980). Eenmaal in het bezit van dit gedetailleerde en fraai geïllustreerde boekje kan Vermeulen het geheim van Zwanenburg alias Souwtje de Wijn ontrafelen.
Souwtje de Wijn werd geboren in het Texelse vissersdorp Oudeschild op 28 oktober 1888. Ze was het eerste kind uit het huwelijk van Teunis de Wijn en Trijntje Zwanenburg (!). Volgens de overlevering moet het een levenslustig en bijdehand kind zijn geweest. De mannen van de familie De Wijn genoten als zelfstandige vaklui in Oudeschild enig aanzien en hadden een iets betere financiële situatie dan de gewone vissers. Souwtje hoeft dan ook niet bij te verdienen en wordt daarom thuisgehouden. Ze mag niet doorleren van haar vader, terwijl ze dat wel graag wil. Souwtje brengt in plaats daarvan haar vrije tijd door met schilderen bij haar oom.
Souwtje de Wijn begin jaren zestig in de duinen bij ’t Horntje. Foto A. Westerlaken.
Rijksacademie Amsterdam
Souwtje de Wijn groeit op als een zelfbewuste en vrijdenkende vrouw. Nadat ze wordt bedrogen door haar verkering, is de maat vol. Ze wil naar de grote stad. Tussen 1921 en 1934 woont ze in Amsterdam, hoewel ze haar vrije dagen altijd doorbrengt op Texel. De stad geeft haar de gelegenheid om zich verder te ontwikkelen. In de avonduren gaat ze vreemde talen studeren en ook begint ze weer meer te tekenen en te schilderen. In een brief uit 1924 laat ze weten dat ze snel schilderes hoopt te worden ‘niet voor den broode, maar voor de jolijt’. Met hulp van docent Heinrich Martin Krabbé wordt Souwtje in 1925 toegelaten tot de Rijksacademie. De opleiding duurt zes jaar. Zelf is ze dan al 37 jaar oud. Met de ets ‘Twee bomen’ wint ze een interne prijs van de Rijksacademie. Ook maakt ze een steendruk van een dode tapuit die nog steeds hoog wordt gewaardeerd.
Dode tapuit, door Souwtje de Wijn. Beeld: Het Open Boek.
Waardering
De aquarel- en potloodtekeningen van Souwtje lijken grotendeels verloren te zijn gegaan, behalve die met Texelse onderwerpen. Met de verkoop van eigen werk verdient ze namelijk rond 1930 al aardig bij. Op Texel slaan vooral de aquarellen en etsen aan waarop het Texelse landschap verbeeld wordt. Als schilderes begint ze dan langzaam wat naamsbekendheid te krijgen. Ook haar vader begint haar eindelijk te waarderen. Dat schiet Souwtje compleet in het verkeerde keelgat. Ze signeert haar werk niet meer met ‘De Wijn’, maar met haar moeders achternaam ‘Zwanenburg’. En zie daar het aquarel dat onder deze naam opduikt in de handen van Ed Vermeulen.
De Wijn zou later terugkeren naar Texel, waar ze in 1969 overlijdt. Nog steeds bijzonder is het Texel van voor de ruilverkaveling dat zij heeft vastgelegd: onbezorgd en idyllisch.
Oudeschild anno 1947. De boet van Bruin op de voorgrond is in 1968 gesloopt Daarnaast is de al eerder gedempte Schilsloot te zien. Door Souwtje de Wijn. Beeld: Het Open Boek.
Harkebuurt, 1949. ‘Patrimonium’ gezien vanuit het zuid-oosten. De boerderij is gesloopt tijdens de ruilverkaveling. Met de molen op het dak werd stroom opgewekt. Door Souwtje de Wijn. Beeld: Het Open Boek.
Bronnen:
- Blog van Ed Vermeulen
- Tekst en beelden van Theo Timmer ontleend aan Souwtje de Wijn, leven en illusies van een Texels kunstenares (1980)
Publicatiedatum: 21/02/2018
Vul deze informatie aan of geef een reactie.