2 min

Goê Vrouwtoren

De Adriaan dankt zijn naam aan de oprichter van de molen, Adriaan de Boois. Deze Amsterdamse ondernemer kreeg in 1778 toestemming van de gemeente Haarlem om een windmolen te bouwen. De oorspronkelijke molen De Adriaan werd vervolgens op de funderingsresten van de oude Goê Vrouwtoren gebouwd, onderdeel van de middeleeuwse vestingwerken rond het centrum van Haarlem. Dit scheelde werk voor De Boois. De fundering moest echter wel versterkt worden, want de toren had flink wat klappen opgevangen tijdens het beleg van Haarlem in 1572.

Uiteindelijk kwamen de wieken hoog boven het Spaarne en de omringende huizen uit om elke bries op te kunnen vangen. Een jaar later werd de stellingmolen officieel geopend en begon het met het vermalen van tufsteen tot tras. Ook schelpen en eikenschors werden vermaalt.

Vergane glorie

Een kleine dertig jaar laten is De Adriaan in handen van tabakshandelaar Cornelis Kraan en is het aan de molen om tabaksrollen tot snuif te vermalen. Maar ook deze functie blijft niet behouden. In 1865 wordt De Adriaan omgebouwd tot een wind- en stoomkorenmolen en wordt er koren vermalen. In de loop der jaren verloor de molen zijn glorie. Om te concurreren met nieuwe technologieën werd er tijdens de verbouwing van 1865 een stoommachine als energiebron geplaatst, maar tevergeefs. Tot in 1925 dreigde De Adriaan, de laatste stadsmolen van Haarlem, gesloopt te worden. Hij werd gered door de Vereniging De Hollansche Molen. Deze vereniging kocht de molen en zette het malen van meel door. Er was echter nauwelijks geld voor onderhoud en in 1930 loopt de molen door een storm zware schade op.

In vuur en vlam

Op 23 april 1932 ontstaat er een razende vuurzee en wordt De Adriaan door hoge vlammen opgeslokt. Duizenden Haarlemmers kijken machteloos toe terwijl de dikke rook zich over de stad verspreid. Het nablussen duurt nog dagen. Van de molen is niets meer over.

De bevolking wil de laatste stadsmolen van Haarlem terug en pleitte samen met de Vereniging Haerlem en de Vereniging De Hollandsche Molen lange tijd voor herbouw. Er zijn ook diverse pogingen gedaan, maar door crisisjaren en de Tweede Wereldoorlog gingen hadden deze geen succes.

Pas in de jaren tachtig hadden nieuwe initiatieven succes. Gesteund door de gemeente, sponsors en molenvrienden kon een nieuwe Adriaan op de as van de oude worden herbouwd. In 1999 werd uiteindelijk de eerste paal geslagen en drie jaar later vond er een feestelijke opening plaats op 23 april, zeventig jaar na de vernietigende brand.

De Adriaan maalt tegenwoordig op vrijwillige basis en heeft een expositieruimte. Je kunt op vrijdag, zaterdag en zondag een kijkje komen nemen.Auteur: Liza Koppenrade

Bronnen

Molen De Adriaan, http://www.molenadriaan.nl/nl/geschiedenis

Molendatabase, De Adriaan in Haarlem, http://www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=1163

Publicatiedatum: 03/10/2016