Edam

Het is winter in Edam en er ligt een dik pak sneeuw. Meisjes in schortjes en jongens met petten op suizen op de slee de heuvel af. Achter hen ligt het stadhuis aan het Damplein. Andere kinderen staan geïntrigeerd naar de fotograaf te kijken. Zouden ze enig idee hebben gehad dat hun sneeuwpret vastgelegd zou worden op een prentbriefkaart?

Amsterdam

De grachten zijn nog niet helemaal bevroren, maar alle kades zijn wit. Op de takken van de bomen ligt een dun laagje sneeuw. In de verte lopen wat mensen, maar verder is het stil op straat. Nog geen auto te zien, alleen wat boten en karren. Links lijken een paar jongens te spelen in de verse sneeuw. Het heeft iets magisch, om te ontwaken in zo’n witte wereld. Zeker in een wereldstad als Amsterdam, die daardoor ineens een stuk kleiner en lieflijker aandoet.

Haarlem

Schaatsers verpozen zich op het bevroren water van de Herensingel. Achter hen doemt de Amsterdamse Poort op, onderdeel van de oude vestingwerken van Haarlem. De middeleeuwse stadspoort vormde vroeger de ingang van Haarlem voor reizigers uit Amsterdam. Het is de enige van maar liefst twaalf stadspoorten die nog overeind staat. Tegen zo’n historische achtergrond krijgt de ijspret een extra dimensie.

Bloemendaal

Een eenzame wandelaar loopt over een vrijgemaakt pad bij het Hertenkamp, aan de rand van het Bloemendaalse bos. Ernaast ligt de villawijk Het Bloemendaalsche Park, waar onder meer het woonhuis van natuurvriend Jac. P. Thijsse staat. Daarachter beginnen de Kennemerduinen. Het is 1944 en de oorlog is in volle gang, maar daar is op dit sprookjesachtige plaatje niets van te merken.

Broek in Waterland

Een vrolijke prentbriefkaart van het Dee in de winter. Kinderen poseren op het ijs voor de fotograaf, sommigen op de schaats en anderen op een slee. Ze kijken niet erg blij, maar dat komt waarschijnlijk omdat ze lang moesten stilstaan in de kou. Dat was noodzakelijk vanwege de lange sluitertijd van camera’s uit die tijd. Lachen hield niemand minutenlang vol. Maar pret zullen ze die dag zeker gehad hebben, met hun dorpsgenootjes op het ijs.

Aalsmeer

Een besneeuwde Uiterweg en een ijzige vaart, erboven gladde loopplankjes om bij de huizen te komen. ‘Aalsmeerder’ dan dit kan het haast niet. Dat moet de fotograaf ook gedacht hebben, toen hij in 1917 deze besneeuwde wereld op de gevoelige plaat vereeuwigde. Een voorbijganger die tegen de brug geleund staat, trachtte in de foto opgenomen te worden. Van hem rest slechts een donker silhouet, dat vreemd afsteekt tegen het witte landschap.

Volendam

Nauwelijks zakt het kwik onder nul, of in Volendam worden de ijzers uit het vet gehaald. Vele kinderen schaatsen enthousiast een baantje. Een paar toeschouwers genieten vanaf ‘de tribune’ van de ijspret, dik ingepakt met sjaals en mutsen. Als je dit gezellige plaatje ziet, zou je niet zeggen dat het oorlog is. Maar dit schaatstafereel speelt zich af op 16 december 1940, tijdens de eerste oorlogswinter. Een zeer strenge winter, waarin het bijna voortdurend vroor. Met kolen op de bon en etenswaren die steeds moeilijker verkrijgbaar waren, zal niet iedereen blij zijn geweest met het koude weer.

Amsterdam

Het Amsterdamse Valeriusplein is hier het middelpunt van sneeuwpret. Kinderen spelen en voorbijgangers proberen zich staande te houden in de gladde sneeuw. Niemand lijkt zich bewust van de fotograaf, die dit knusse schouwspel vastlegt. Als deze foto genomen wordt, is de Valeriusplein-buurt nog gloednieuw. Van de gebouwen op deze foto bestaat alleen het pand op nummer 11 nog, die rechts deels van de foto afgesneden wordt, evenals de portiekwoningen in de achtergrond. Het grote gebouw met de torentjes is inmiddels afgebroken, hier staat tegenwoordig het luxe appartementencomplex ‘Valerius Amsterdam’.

Over de Provinciale Atlas

De Provinciale Atlas is de beeldcollectie van de provincie Noord-Holland, bestaande uit zo’n 82.000 prenten, tekeningen, kaarten en foto’s. Tezamen geven ze een prachtig beeld van hoe Noord-Holland er vroeger uitzag en in de loop van de tijd is veranderd. De Provinciale Atlas wordt beheerd door het Noord-Hollands Archief. Een groot deel van de collectie is tegenwoordig te raadplegen via de online Beeldbank.

Samenstelling: Sarah Remmerts de Vries

Publicatiedatum: 30/12/2021