2 min

Niet alle inwoners van Ouderkerk verruilden na de reformatie het katholieke geloof voor het protestantse. De priester Sasbout Vosmeer organiseerde in Nederland zo goed en zo kwaad als het ging de zielzorg voor de mensen die het katholicisme trouw waren gebleven. De katholieken kwamen in het geheim bijeen op verborgen plaatsen.

Kruisbasiliek bij Kerkbrug. Pierre Cuypers ontwierp de St.-Urbanuskerk in neogotische stijl. Rechts de Kerkbrug of Korte Brug die de verbinding vormt met het dorp Ouderkerk. De St.-Urbanuskerk ligt in polder De Ronde Hoep. Beeld: Marry en Piet de Boer.

Schuilkerk ver weg

In Ouderkerk verzamelde men zich in een boerderij met de naam Vredebest, stroomopwaarts gelegen aan de Bullewijk. In 1818 brandde Vredebest af en werd op dezelfde plek herbouwd, zodat men nu nog kan zien waar de vroegere schuilkerk geweest is. Van de schuilkerk zelf is niets meer te zien. Maar wie vanaf het centrum van Ouderkerk een kwartier langs de Bullewijk en de weilanden heeft moeten lopen om pas dan bij het adres aan te komen, krijgt een idee van de afgelegenheid van deze schuilkerk.

Volwaardige parochie

Na de brand gingen de katholieken op zoek naar een andere plek. En de tijden waren inmiddels veranderd. De Nederlands Hervormde Kerk was veel van haar voorrechten kwijtgeraakt. Katholieken konden nu openlijk hun geloof belijden. Er werd een buitenplaatsje aangekocht met de naam Overkerk. Dit buitenplaatsje werd ingericht als kerk. In 1853 werd de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland hersteld. De benarde statie in het missiegebied Ouder-Amstel onder de ketterse protestanten werd weer een volwaardige parochie, die zich fier aan de buitenwereld kon tonen.

De Urbanuskerk in Ouderkerk aan de Amstel. Foto: Marion Golsteijn, via Wikimedia (CC BY-SA 3.0).

Heilige Urbanus

De parochie groeide snel en er werd besloten het huis af te breken en op dezelfde plaats een nieuwe kerk te bouwen. Voor de bouw van de nieuwe kerk werd de beroemde architect Pierre Cuypers aangetrokken, die het hernieuwde katholieke leven in Nederland vorm gaf in vele kerken in neogotische stijl. De nieuwe kerk werd in 1867 in gebruik genomen en viert binnenkort haar 150-jarig jubileum. Het is nu een rijksmonument. De parochie bezit een aantal fraaie liturgische voorwerpen, waarvan enkele dateren uit de tijd van de geheime bijeenkomsten in boerderij Vredebest. De kerk werd, net als haar verre voorganger, gewijd aan de heilige Urbanus. In 1867 stond Urbanus immers nog op de lijst met erkende heiligen.

Geen officiële heilige meer

Urbanus I bekleedde het pausschap van 220 tot 230. Volgens de legenden rond zijn persoon kon hij een aantal uitzonderlijke prestaties op zijn naam schrijven. En zijn leven zou zijn bekroond met het martelaarschap. Later historisch onderzoek heeft van al die verhalen weinig heel gelaten. Wat overbleef was een onopvallende, middelmatige paus. Urbanus is dan ook bij de herziening van de officiële liturgische kalender in 1970 van de heiligenkalender afgevoerd.

Auteur: Peter Lichtenveldt, Alex de Boer

Publicatiedatum: 27/04/2011